volkskunst

Door het volk voortgebrachte voorwerpen of uitingen waaraan esthetische waarde wordt toegekend. Tot de volkskunst worden zowel gebruiksvoorwerpen met hun versiering (beeldsnijwerk, schilderwerk) als volksprenten, liederen en dansen gerekend. Kenmerkend is meestal het enigszins 'primitieve' karakter van de voortbrengselen ervan, veroorzaakt door het ontbreken van opleiding en ambachtelijke ervaring. De grenzen tussen volkskunst en 'officiële kunst' zijn overigens vaak nauwelijks te trekken.

In het verleden ontstonden hier en daar regionale tradities in de toepassing van volkskunstige versieringselementen. Het meest voor de hand liggende voorbeeld hiervan is het Hindelooper schilderwerk. Naar Zaanse volkskunst is nooit onderzoek gedaan. Bij de beschilderde Assendelver en Jisper kasten (zie: Zaanse kastenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse kasten

Houten huizen in de Zaanstreek en elders in Nederland boden door hun constructies volop gelegenheid om allerlei voorwerpen in ingebouwde kasten en kastjes op te bergen. Tussen de buitenweeg en het binnenschot konden bijvoorbeeld ondiepe kastjes van 10-15 centimeter worden gemaakt om kopjes, schotels en glaswerk op te bergen. Iets diepere kastjes van 20 cm werden in de 18e eeuw aan weerszijden van de smuigers en onder de ramen aangebracht.
) was er geen sprake van een langdurige traditie. Er zijn voorts voorwerpen bewaard gebleven zoals beschilderde sleden, 'kaptafels', schooltassen, haardschermen en theebladen, die tot de volkskunst mogen worden gerekend. In dit verband kunnen ook de met snijwerk versierde voorwerpen (mangelplanken, stoven en ellestokken) worden genoemd.

De ornamenten hierop, in Friese kerfsneeversiering, berusten op een geometrische indeling, waarbij het decor verrijkt is met rozetten, symbolen van liefde en trouw, alsmede met spreuken of versregels. Het is de vraag of deze beschilderde of in hout gesneden voorwerpen specifiek voor de Zaanstreek te noemen zijn, hoewel ze vaak topografische afbeeldingen of voorvallen uit de streekgeschiedenis bevatten. Daarentegen zijn de versieringselementen in de Zaanse houtbouw wel degelijk specifiek te noemen. Doordat ze waren ontleend aan de bouwkunst in de steden en ook door hun hoge ambachtelijke kwaliteit kunnen deze versieringen aan houten gevels echter bezwaarlijk nog tot de volkskunst worden gerekend.

Zie ook: Bouwen in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwen in de Zaanstreek

Het streekeigene van de Zaanstreek is in het bijzonder tot uiting gekomen bij het bouwen. Dit werd veroorzaakt doordat, in tegenstelling tot de rest van Nederland, in het gebied tussen Amsterdam en Alkmaar, waarbinnen de Zaanstreek is gelegen, de bodem een te geringe draagkracht had om zware stenen gebouwen te kunnen dragen. Vanaf het begin van de permanente bewoning van de Zaanstreek in de 11e eeuw tot aan het jaar 1901, toen het bouwen van hout in het gehele land werd …
.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/volkskunst.txt
  • Laatst gewijzigd: 2024/06/03 00:07
  • door zaanlander