Begin 20-ste eeuw ontstaan, in navolging van onder meer de Engelse suffragette-beweging, een kiesrechtstrijd. Ook in de Zaanstreek zetten tal van (meestal socialistische en liberale) vrouwen zich in voor gelijke rechten in de politiek. Zo ontstaan in Zaandam (1910), Koog-Zaandijk (1912), Wormerveer (1915) en Wormer (1917) afdelingen van de Bond van Sociaal-democratische Vrouwenpropagandaclubs. Verscheidene Zaanse partijen richten in de loop der jaren vrouwenafdelingen op. Bij de raadsverkiezingen van 1919 mogen vrouwen nog niet stemmen, maar ze zijn wel voor het eerst verkiesbaar. De stemgerechtigde mannen bewerkstelligen dat in dat historische jaar 88 vrouwen in gemeenteraden worden gekozen. Daarvan behoren er vijftig tot de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), tien tot liberale partijen en zes tot de Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP). Bijna de helft van alle gekozen vrouwen woont in Noord-Holland. Maar liefst zeven van hen, op een na allemaal SDAP-lid, vinden een plekje in een van de toen Zaanse gemeenteraden. Het zijn W. Hofman-Poot en D. Dirksen-van Dijk (Oostzaan), J. Spronk-Coerse (Zaandam), A. Bunschouten-Brouwer (Zaandijk), M. Visser-Kruit (Koog aan de Zaan), C. Schouten-Leeuwerink (Wormer) en G. Krom-de Vries (Wormerveer).

De gemeente Zaanstad bestaat sinds 1974 en telde destijds zeven politieke partijen. Er waren van oudsher binnen verschillende politieke partijen wel organisaties van vrouwen zoals De Rooie Vrouwen in de Partij van de Arbeid, de vrouwen van de CPN. We kunnen ons afvragen in hoeverre deze vrouwen een rol speelden in de partij en ze gehoord werden als het ging om emancipatoire zaken. Begin jaren ‘80 werd de bewustwording groter en veranderde er veel. De Rooie Vrouwen bundelden de krachten in Zaanstad om meer invloed te hebben binnen de eigen partij en binnen de vrouwenbeweging. Ook vrouwen uit andere politieke partijen organiseerden zich in die jaren.

In april 1987 werd door De Rooie Vrouwen een onderzoek ‘Enge Plekken’ gepresenteerd aan de wethouder van Sociale Zaken Daan Sanders.

En omdat weinig initiatieven kwamen vanuit het uit mannen bestaande college, werd als ludieke actie een vrouwencollege gepresenteerd.

In 1983 werd door de gemeenteraad de Nota Vrouwenemancipatie aangenomen die leidend zou worden bij het emancipatiebeleid van de gemeente. Verschillende vrouwenorganisaties zijn actief betrokken geweest bij het samenstellen van deze nota.

In navolging daarvan werd in 1984 de Gemeentelijke Adviescommissie Vrouwenemancipatie geïnstalleerd. Ook kwam er een emancipatiewerkster. Een vertegenwoordiging van vrouwen uit de gemeenteraad en vrouwen met een achterban ‘uit het veld’ maakten daar deel van uit.

Twee allochtone vrouwen, Juani Herrera en Findik Dimir, werden in 1986 als eerste buitenlandse vrouwen in de gemeenteraad gekozen.

Het duurt tot de jaren '90 voor er in een van de Zaangemeenten een vrouw tot burgemeester wordt benoemd: Cock Kerling-Simons zal in Wormer ruim acht jaar de gemeenteraad leiden. Zaanstad en Oostzijn krijgen enkele jaren later eveneens een burgermoeder, respectievelijk Hannie Bruinsma-Kleijwegt en Beery Groen.

Het Gemeentelijk Raadsvrouwenoverleg werd, eerst op initiatief van D66 en later van gemeenteraadslid Jannie Ketzer (CPN) in 1985 een feit. Alle vrouwen in de gemeenteraad verenigden zich om de vrouwenzaken binnen de gemeenteraad op de agenda te krijgen. Iedere maand kwamen zij bijeen voorafgaand aan de raadsvergadering.

Een gezamenlijke viering van Internationale Vrouwendag werd door de jaren heen op verschillende plekken gevierd. Diverse thema’s kwamen aan bod en niet zelden werden de vrouwelijk gemeenteraadsleden aan de tand gevoeld over het beleid in Zaanstad. In 1983 kwamen op 8 maart de gemeenteraadsvrouwen gezamenlijk tot het besluit een motie in te dienen om er voor te zorgen dat vrouwen weer een eigen centrum konden betrekken: het vrouwencentrumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwencentrum - Van Maidenhois tot Vrouwencentrum 1981-2003

Eind jaren ’70 bestonden er veel groepen voor vrouwen actief in de Zaanstreek. Op 21 maart 1981 opent Hedy d'Ancona het eerste Vrouwencentrum in de Zaanstreek 't Maidenhois in de Mauritsstraat in Zaandam. In 1982 wordt de huur opgezegd. aan de Tjotterlaan.

Bronnen: - Teksten van de tentoonstelling “Van Suffragette tot Powergrrl - honderd jaar Zaanse Vrouwenstrijd”; samengesteld door het Anti-Discriminatie Bureau Zaanstreek - december 2000. - Tentoonstelling met de titel “Er is een stad waar vrouwen willen wonen”. De tentoonstelling gaf een overzicht van de Zaanse vrouwenbewegingen 1995 – 2000 en werd in 2022 georganiseerd door het Gemeente Archief in de hal van het stadhuis van Zaanstad.

Zie ook: mw. Willy Hofman-Pootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHofman-Poot, Willy

Den Bosch 17 juni 1867 – Haarlem 2 mei 1952 Willy Hofman-Poot, eerste vrouwelijke wethouder van Oostzaan 1867-1952 Wilhelmina Anna (Willy) Hofman-Poot werd in 1919 de eerste vrouwelijke wethouder van Oostzaan voor de liberale partij, Uit Oostzaan; een van de eerste vrouwelijke wethouders in ons land.. mw. A. van Weele-Plooijer nam op op 29 mei 1953 als één van de weinige vrouwen in de gemeenteraad van Zaandam plaats. mw. Wietske Kingma-Pruijsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKingma, Wietske

(Dokkum, 1934)

PvdA-raadslid sinds 1966. Eerst in Westzaan, sinds 1974 in Zaanstad, waar zij twee keer (1978 en 1982) met voorkeurstemmen werd herkozen.

Vanaf 1977 vertegenwoordigt zij Zaanstad als hoofdingeland in het bestuur van Uitwaterende Sluizen. Zij was van 1970 tot 1974 in Westzaan de eerste Zaanse vrouwelijke wethouder. In die tijd was zij ook lid van het zat zeven periodes in de gemeenteraad (1974 - 1994).