Voetbalvereniging ZFC werd opgericht onder de naam Sport op 4 april 1904, tijdens een openluchtvergadering aan de Haven. Een speelterrein was er in eerste instantie nog niet maar men ging spelen op het Drilveld bij de Hogendijk. Later werd gespeeld op het Krimperven, na slechts enkele weken aan de Westzanerdijk en vervolgens op een terrein bij de Hembrug.

Na de fusie met Tonido verhuisde men naar de Burcht in Zaandam, om van daar naar een stuk weiland te verhuizen aan het einde van de Krugerstraat. Na nog wat omzwervingen van ZFC dat, toen Blauw Wit van de Hembrug naar Amsterdam verhuisde, opnieuw een mooi veld kreeg. Maar snel daarna moesten de terreinen ontruimd worden vanwege de uitbreiding van de Artillerie Inrichtingen! Het volgende terrein was de Zeehaven bij het spoor rond 1914/1915.

Nadat de AVVB werd opgericht nam ZFC deel aan deze competitie waarop in 1906 het kampioenschap in de 2e klasse B werd gehaald. Een verzoek om toegelaten te worden tot de NHVB werd eerst afgewezen maar toen alle clubs het verzoek steunden speelde Sport in 1908 in de NHVB. In 1910 werd Sport toegelaten in de Westelijke 3e klasse C NVB en omdat er meer clubs waren die Sport heetten moest de naam gewijzigd worden en het werd de Zaanlandsche Football Club (ZFC). Sport speelde eerst in een vertikaal gestreept rood wit shirt maar vanaf dat moment speelde ZFC in een wit shirt met rode manchetten en kraag.

Het eerste elftal behaalde veel succes in 1917 werd ongeslagen kampioen; 10 gespeelde wedstrijden waarvan 8 gewonnen en 2 gelijk en dus promotie naar de 2e klasse. In 1921 ging de kampioenvlag ook in top in de 2e klasse en promoveerde ZFC naar de overgangsklasse. Eenmaal deels in de 1e klasse opgenomen prijkte ZFC in de bovenste helft en promoveerde in september 1923 naar de 1e klasse. Tweemaal moesten de Zaandammers een beslissingswedstrijd spelen voor de 1e plaats, tegen Blauw Wit en Feijenoord. Beide wedstrijden werden verloren.

In het seizoen 1924/1925 werd ZFC bekerkampioen van Nederland. Ook in het seizoen 1930/1931 was het een bijzonder spannende race met Ajax waarbij aan het eind Ajax de gelukkige was. De daarop volgende jaren ging het een stuk minder. In het seizoen 1936/1937 volgde degradatie naar de 2e klasse.

Toen in 1954 in Nederland het betaald voetbal werd ingevoerd, werd ZFC ingelijfd bij de semi-profclubs. In 1958 volgde het kampioen van de Tweede Divisie A, waarmee promotie naar de Eerste divisie werd afgedwongen. In 1962 werd ZFC teruggezet naar de Tweede Divisie, want het aantal reeksen in de Eerste Divisie werd teruggebracht van twee naar één. In die periode ondernamen de gebroeders Molenaar pogingen om via een fusie tussen KFC uit Koog aan de Zaan en ZFC tot één grote Zaanse club samen te smelten.

Deze pogingen liepen echter op een mislukking uit. ZFC heeft na de gedwongen degradatie naar de Tweede Divisie, destijds de laagste afdeling in het Nederlandse profvoetbal, nooit meer een rol van betekenis kunnen spelen. Na de grote sanering van 1971 keerde ZFC terug naar de amateurs en verhuisde van het complex aan de Westzanerdijk naar het spiksplinternieuwe Sportpark Hoornseveld. Vanwege tegenvallende resultaten en afnemend ledental fuseerde de club in 1990 met ZVV tot Hellas Sport Combinatie.

Bron: Hellas Sport