Rechtsgebied, streek die stond onder de rechtspraak van éénzelfde rechter, thans verouderd. De Zaanstreek bestond vroeger uit de banne van Assendelft, van Westzaan en Krommenie, van Wormer, Jisp en Neck, en van Oostzaan. Zie: Bestuur en rechtspraak.

Bekend was de uitdrukking 'de ban omlopen' (of: omrijden,), dit was een wandeling (of rijtoer) de ban rond. Men onderscheidde de kleine ban (Zaandam, Koog, Zaandijk, Guispad, Westzaan, Westzanerdijk) en de grote Ban (Zaandam, Koog, Zaandijk, Wormerveer, Krommenie, Assendelft, Vrouweverdriet, Westzaan, Westzanerdijk.

Vanuit Krommenie kon men ook de kleine ban omlopen (Krommenie. Assendelft, Vrouweverdriet, Westzaan, Guispad, Zaandijk, Wormerveer) en tevens de grote ban (Krommenie, Assendelft, Zaandammerpad, Westzaan, Westzanerdijk, Zaandam, Koog, Zaandijk, Wormerveer). Afhankelijk van de vertrekplaats verschilden de routes overigens.

De ban omlopen was vooral in voorjaar en zomer een veel voorkomend zondagsgebruik.