Soms nog gebruikte benaming voor de Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan

Belangrijkste waterloop in de Zaanstreek, waar het gebied zijn naam aan dankt. Naar de meest aangenomen theorie ontstaan als veenstroom, een natuurlijke afwateringsstroom voor de naastgelegen veengebieden, in de loop der eeuwen geëvolueerd tot afwateringskanaal en belangrijke scheepvaartweg voor een groot deel van Noord-Holland. Waterstaatkundig wordt als de Zaan beschouwd: de ruim 10 kilometer lange waterloop tussen de dorpen Oost- en Westknollendam in het noorden en de benoorden de sluizen te Zaandam, herinnerend aan de tijd dat IJ en Voorzaan nog een open verbinding met de Zuiderzee vormden; de naam duidde zo de tegenstelling met het buitenwater aan. Meer algemeen was en is de aanduiding Achterzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchterzaan

Het gedeelte van de Zaan, benoorden de sluizen in de Dam te Zaandam, zie voorts: Binnenzaan om het onderscheid met de Voorzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorzaan

Het deel van de Zaan tussen het Eiland, de Prins Hendrikkade en de sluis te Zaandam, met andere woorden: het deel van de Zaan vóór de Dam. In het verleden maakte ook het huidige Zijkanaal G. deel uit van de Voorzaan, die toen direct in verbinding stond met het IJ en nabij het Ooster- en Wester-, zuidelijk van de sluizen, aan te geven.