De Zaanstreek was nooit een belangrijk gebied voor de kledingindustrie. In het verleden waren er wel kleermakers in de Zaanstreek, maar van een industrie, of een georganiseerde bedrijfstak, is voor zover bekend nooit sprake geweest.

Begin jaren negentig van de 20e eeuw stonden er bij de Kamer van Koophandel zo'n 36 kleine bedrijven geregistreerd. De helft hiervan bestaat uit loonconfectiebedrijven. Amsterdam geniet wel een grote bekendheid op confectie-gebied, vooral in de sector damesconfectie. De diverse Zaanse bedrijven hebben goede contacten met de Amsterdamse confectie-industrie. Maar toen na de Tweede Wereldoorlog de behoefte aan kleding groot was en er voor de Amsterdamse kledingindustrie onvoldoende arbeidskrachten, te weten machinestiksters, beschikbaar waren, werden er in Noord-Holland diverse dependances gesticht te Volendam, Haarlem, Beverwijk en Alkmaar, maar niet in de Zaanstreek.

Hier was onvoldoende personeel beschikbaar, of het beschikbare personeel werkte, gezien de korte afstand, reeds in Amsterdam. Tot in de jaren zestig van de 20e eeuw ging het goed met de Nederlandse kledingindustrie. Daarna stegen de loonkosten, terwijl tegelijk een confectie-industrie ontstond in de lageloonlanden. De Nederlandse kledingindustrie kwam hierdoor in moeilijkheden. Diverse gerenommeerde bedrijven gingen ertoe over eigen fabrieken in de landen rond de Middellandse Zee op te zetten, of werk aan bedrijven daar uit te besteden.

De werkgelegenheid in de Nederlandse kledingindustrie liep daardoor sterk terug. In de kledingindustrie speelt mode een belangrijke rol. Bedrijven die snel op ingezette modetrends weten in te spelen hebben een voorsprong. Dit zijn veelal de kleine confectiebedrijven en de loonconfectiebedrijven, de bedrijfstypen die in de Zaanstreek zijn vertegenwoordigd. Er zal goed contact zijn met het Confectiecentrum in Amsterdam, dat bestemd is voor de textieldetailhandel en niet voor particulieren. De ooit sterke band tussen textieldetailhandel en textielfabrikanten is vervaagd.

Inkopen van de detailhandel vinden plaats via inkooporganisaties, agenten en groothandel. Waar de goederen zijn gemaakt, in binnen- of buitenland, speelt geen rol meer. Een en ander heeft veroorzaakt dat de textielindustrie grotendeels in de anonimiteit werkt, in tegenstelling tot de textieldetailhandel, die aan de weg timmert. Overigens is het woord industrie een groot woord. De kledingindustrie is een lichte industrie en de ruimten waarin de confectie wordt vervaardigd noemt men meestal confectie-ateliers.

Er zijn confectiebedrijven die alleen de ontwerpen maken en de stoffen snijden, en deze elders laten confectioneren. Dergelijke variaties bestaan ook in de Zaanstreek. Met alle ups en downs die de Nederlandse kledingindustrie in de 20e eeuw meemaakte zijn veel gerenommeerde bedrijven verdwenen. Aan het einde van die eeuw krabbelde de kledingindustrie weer langzaam uit een dal. Deze ontwikkelingen gingen grotendeels de Zaanstreek voorbij, hoewel ook hier veranderingen waren.

De eerste dames-confectiezaak in de Zaanstreek was Keizershof, die ten tijde van de Eerste Wereldoorlog werd gevestigd aan de Gedempte Gracht in Zaandam. Op de eerste verdieping was een atelier waar japonnen en blouses werden gemaakt. In het pand is tegenwoordig drogisterij 't Kruidvat gevestigd. In de sector herenkleding was er voorheen in de Zaanstreek een aantal bekende kleermakerijen, waar ambachtelijk herenkostuums naar maat werden gemaakt. Bekende kleermakers waren bijvoorbeeld Van der Stroom in Krommenie, Alleman in Wormerveer, Boekhout in Koog aan de Zaan en Reijling in Zaandam.

Een bekend bedrijf in het maken van uniformkleding is Kraaijerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraaijer

Kledingindustrie en -handel.

In 1913 begon Maarten Kraaijer Kz. als zelfstandig koopman met een huurfiets en een pakje monsters bedrijfskleding van derden. In datzelfde jaar werd een winkel geopend aan de Krommenieërweg in Wormerveer in vak-, werk- en waterdichte kleding. Tien jaar later, in 1923, werd de winkel verplaatst naar de Zaanweg (nr. 124). In 1966 werd het overige deel van dit pand aangekocht en werd de zaak verbouwd en uitgebreid. Het bedrijf bleef daar gevestigd tot august…. Dit bedrijf werkte met kleermakers en thuiswerkers uit Amsterdam, later ook met gummiplakkers uit Amsterdam voor het vervaardigen van beschermende kleding voor de brandweer. Na eerder aan de Zaanweg in Wormerveer en later ook aan de Gedempte Gracht in Zaandam te zijn gevestigd, betrok Kraaijer in 1979 een bedrijfspand aan de Bruynvisweg te Wormer.

T.N. Kraaijer