Onderneming ter vervaardiging van koolstof-producten, met vestigingen in Amersfoort (hoofdkantoor) en productiebedrijven in Zaandam, Klazienaveen, Botlek, Glasgow, Ravenna en Marshall (Texas). Het bedrijf houdt zich bezig met de productie en verkoop van actieve kool voor met name industriële toepassingen, waarvan lucht- en waterzuivering, alsmede de ontkleuring van suiker, eetbare oliën en vetten de bekendste zijn. De bekende tabletten voor persoonlijk gebruik vormen slechts een fractie van de totale productie. Het bedrijf behoort wereldwijd tot de grootste producenten van actieve kool en beschikt over een uitgebreid net van buitenlandse verkoopkantoren.

De geschiedenis van Norit nv gaat terug tot 1909, toen drs. A. Wijnberg promoveerde op een proefschrift 'Over rietwas en de mogelijkheid zijner technische gewinning'. In 1910 werd hij tot commissaris benoemd van de in 1908 opgerichte nv Chemisch Technische Handels Maatschappij te Amsterdam; doel was de exploitatie van Wijnberg's patenten betreffende de winning van rietwas uit het filtervuil van rietsuikerfabrieken. Het procédé van rietwasontkleuring met actieve kool werd door Wijnberg toegepast in de in 1910 opgerichte Hollandsche Fabriek van Wasproducten te Amsterdam, waar ook laboratoriumonderzoek plaats vond en waar snel andere toepassingsmogelijkheden werden ontdekt. Wijnberg stichtte in 1912 met J.N.A. Sauer, een expert op het gebied van suikerfabricage en enige leraren van de School voor de Suikerindustrie in Amsterdam, de nv Norit Witsuiker Maatschappij, die de ontkleuring van suikersappen met behulp van plantaardige kool aanvatte.

Aangezien men zelf geen actieve kool produceerde, werd deze geïmporteerd. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEerste Wereldoorlog

Reeks van conflicten die uitgroeiden tot een oorlog, waarbij tussen 1914 en 1918 vele landen betrokken raakten. Het primaire conflict betrof Oostenrijk-Servië. Op 28 juni 1914 werden de Oostenrijkse aartshertog-troonopvolger Franz Ferdinand en diens echtgenote door een Serviër vermoord. Het was de lont in een kruitvat. Oostenrijk had een bondgenootschap met het Duitse keizerrijk, Rusland stond achter Servië. Na een maand, op 1 augustus, brak reeds de oorlog tussen Duitsland … werd het noodzakelijk om zelf kool te gaan produceren. Hiertoe sloot het bedrijf in 1913 een overeenkomst met houtzagerij Van Wessemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWessem, Corver van

Ondernemersgeslacht in de 19e en 20e eeuw te Zaandam.

Jan Carel van Wessem (Tiel, 14 maart 1799- Zaandam, 18 juni 1864), zoon van de Tielse koopman Adrianus van Wessem en Jenneke van de Heuvel, gehuwd met Maartje Corver (1801-1884), dochter van Cornelis Corver en Aaltje Ebmeijer. J.C. was raadslid en wethouder van Zaandam van 21 maart 1847 tot 18 juni 1864, houthandelaar en oliefabrikant, hij werkte met te Zaandam, om op het terrein van dit bedrijf een installatie te bouwen voor het produceren van ontkleuringskool uit houtafval. Hout werd echter spoedig schaars en men schakelde over op Drentse turf die goed voldeed. Om de fabricage te verbeteren werd in 1913 in Amsterdam de nv Nederlandsche Noritmaatschappij Declora opgericht. Deze nv nam de fabriek in Zaandam over en bouwde bij de Hembrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHembrug, de

Voormalige spoorbrug over het Noordzeekanaal, tussen Zaandam en Amsterdam. Er zijn twee versies van de Hembrug geweest. De eerste werd gebouwd in 1878, nadat de aanleg al in 1867 in een overeenkomst was vastgelegd. Amsterdam heeft echter langdurig geprobeerd de bouw tegen te houden met het oog op de verwachte belemmering van het scheepvaartverkeer. De stad wenste een veel oostelijker spoorwegverbinding, die over het Noordhollands Kanaal en de Voorzaan zou moeten aansluiten op de bes… een nieuwe fabriek. Tot 1926 is hier poedervormige ontkleuringskool uit Drentse turf geproduceerd. Ter stroomlijning van de activiteiten werd in 1918 één onderneming voor zowel de productie als de verkoop opgericht, de nv Algemeene Norit Maatschappij, die in datzelfde jaar koninklijke goedkeuring verkreeg.

Aanvankelijk werd alleen kool voor de zuivering van suikersap gefabriceerd. De activiteiten breidden zich uit toen bleek dat actieve kool een doelmatige hulpstof was voor zowel het raffineren van oliën en vetten en de ontkleuring van glycerine en glucosesappen, als voor de smaakverbetering van water en de behandeling van wijn en andere producten met name uit de chemische- en farmaceutische industrie. Het bedrijf in Zaandam breidde zich hierdoor voortdurend uit. Ook werd in het buitenland actieve kool aangekocht om aan de industriële vraag te kunnen voldoen. Een groot deel van de afzet vond plaats in de Verenigde Staten en Engeland.

In eigen land had het bedrijf van 1921 tot 1925 sterke concurrentie te duchten van de nv Purit Maatschappij te Groningen, die over een groot aantal veengronden en dus turf beschikte. Door overname van het aandelenpakket werd Purit in de Zaanse onderneming opgenomen.

Sindsdien fungeert Purit als productiemaatschappij; de productie van ontkleuringskool in de fabriek bij de Hembrug werd gestaakt. Deze werd omgebouwd voor de vervaardiging van korrelvormige kool, een product dat onder meer voor de terugwinning van vluchtige oplosmiddelen en in gasmaskers wordt gebruikt. Van 1927 af werd met diverse buitenlandse bedrijven samengewerkt onder de naam Carbo-Norit Union. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kwam hieraan een eind. Tijdens de bezettingsjaren schakelde de fabriek in Klazienaveen gedeeltelijk over op de productie van turfcokes voor de gasgeneratoren die in auto's werden aangebracht. De verkoop van het medicinaal Norit voor persoonlijk gebruik steeg in deze jaren mede als gevolg van de slechte voedingsomstandigheden.

In 1945 werd de fabriek in Klazienaveen tijdens de geallieerde opmars gebombardeerd, vitale onderdelen bleven echter gespaard. Na de oorlog werden de contacten met het buitenland snel hersteld. De export groeide. Het eigen laboratorium ontwikkelde zich tot een research-centrum op het gebied van adsorptie. Na 1950 nam de productie van korrelvormige koolsoorten sterk toe. Zij kregen toepassing als belangrijke hulpstof voor het adsorberen van dampen van oplosmiddelen en van benzol uit lichtgas, voor de scheiding en reiniging van gassen, bij de bereiding van drinkwater, in het bijzonder aan boord van schepen, en voor luchtzuivering. Voor deze toepassingen levert Norit niet alleen de kool, maar ook de volledige apparatuur. In 1959 vestigde het bedrijf een fabriek in Amersfoort voor de vervaardiging van het medicinale Norit en Norac.

De nv Algemeene Handels Centrale, vanaf 1963 onder de naam nv Cosmara werd ook in Amersfoort ondergebracht. Deze tak produceert cosmetica en fungeert met name als toeleverancier van grote warenhuizen. Door overname van bedrijven in Groot Brittannië (1968) en de Verenigde Staten (1983) behoort Norit thans tot 's werelds grootste koolproducenten. Vanaf 1980 werden de activiteiten uitgebreid met de nabehandeling van korrelvormig kool tot katalysatoren en adsorptiemiddelen en met de reactivatie van kool afkomstig uit de drinkwater- en voedingsmiddelenindustrie. Hiertoe is in 1989 een nieuwe installatie gebouwd. In 1989 bedroeg de omzet wereldwijd circa f 257 mln. Er werkten in 1991 ca. 1000 personen bij het bedrijf, van wie ruim 100 in Zaandam.

Eind tachtiger jaren van de 20e eeuw nam de Oost-Europse en Zuidoost-Aziatische concurrentie toe. China zette producten af op basis van hout en steenkool. Speciale producten ondervonden concurrentie van het Amerikaanse bedrijf Calgon Carbon. Norit rationaliseerde, ging geleidelijk over op korrelkoolproductie en nam daartoe in 1996 de vestiging van Elf Atochem in Pryor over. Het product daarvan is op steenkool gebaseerd.

In 1997 werd een groot belang genomen in de Mexicaanse fabriek Clarimex SA de CV, de grootste actieve-poederkoolfabrikant in Latijns-Amerika. In 1998 waren er 1500 medewerkers, waarvan 350 in Groot-Brittannië en 350 in de Verenigde Staten. Op 20 mei 2003 is een nieuwe fabriek naast de bestaande fabriek in Klazienaveen in gebruik genomen.

Het bekende Norit tegen maag- en darmklachten werd vanaf 1922 geproduceerd in IJmuiden en verhuisde in 1958 naar Amersfoort. Vanaf 1959 produceerde men daar ook Norit voor cosmetische toepassingen onder de naam Cosmara. Met name drogisterijketens nemen een groot percentage van deze artikelen af.

December 2000 verdween Norit van de beurs na een overname van Nuon. Het nutsbedrijf bood de aandeelhouders een totaalbedrag van 151 miljoen euro. In 2002 wijzigde de strategie van Nuon door zich volledig richten op energie en aanverwante producten en diensten in noordwest Europa. Op 16 oktober 2003 maakte Nuon de nieuwe eigenaar bekend, Gilde Investment Management en Euroland Investments telden 152 miljoen euro voor Norit neer. Norit zette in 2002 249 miljoen euro om bij een nettowinst van bijna 14 miljoen euro.

Medio 2007 verkocht Gilde Investments 80% van de aandelen aan het Engelse investeringsfonds Doughty Hanson & Co. De overnamesom lag rond de 610 miljoen euro. Euroland Investments behield 20% van de aandelen in Norit. De omzet van Norit lag in 2007 rond de 370 miljoen euro.

In maart 2012 zette Norit de gang naar de beurs weer in. Circa 150 miljoen euro werd met een aandelenemissie opgehaald waarmee een deel van schulden werd afgelost. In datzelfde jaar kwam Norit echter in handen van de Amerikaanse Cabot Corporation, een toonaangevend bedrijf in specialty's en hoogwaardige materialen, kantoor houdend in Boston, Massachusetts. Met de overname was 1,1 miljard dollar gemoeid ofwel 800 miljoen euro. Norit ging vanaf dat moment door het leven als Cabot Norit Nederland BV. Een beursgenoteerd bedrijf dat wereldwijd opereert op het gebied van specialty chemicals en performance materials. Bekende producten van Cabot zijn carbon black, fumed silica, cesium formate drilling fluids en inkjets. Cabot exploiteert wereldwijd 36 fabrieken.

In 2016 vierde de Zaandamse vestiging van Cabot Norit Activated Carbon het 100-jarig bestaan. 80 verschillende varianten actieve kool rollen bij de jubilaris van de band. Het granulaat is de basis en gaat de hele wereld over. Toepassingsgebieden zijn legio; medisch, chemisch, cosmetisch, food, maar het wordt ook gebruikt bij de productie van wijn, komt voor in de koolzuurhouders van beertenders en in gasmaskers. Is actieve kool eenmaal uitgewerkt, dan kan de kool weer worden gereactiveerd in de Zaanse vestiging.

Consumenten kennen de producten van Cabot Norit als zuiveringstabletten bij maag- en darmstoornissen en als toepassing voor waterzuivering. In Zaandam worden de granulaten in de vorm van staafjes gemaakt, bij het zusterbedrijf in Klazienaveen in Drenthe poederkool. De ovens waarin de kool wordt verwerkt draaien 24/7 en liggen nooit stil. Bij de productie wordt 24/7 gebruik gemaakt van stoom. Daarbij is sprake van een vijfploegendienst. Processen zijn zo ingericht, dat de fabriek met een minimale bezetting optimaal blijft functioneren.