Sinds september 1988 in het pand Westzijde 109 te Zaandam gevestigd museum van de stichting 'Historische Verzameling Nederlandse Politie'.
De belangstelling voor de historie en ontwikkeling van de Nederlandse politie was lange tijd gering. Maar Zaandammer Theo Kalf had, als niet-politieman, al een grote verzameling historisch materiaal betreffende de politie opgebouwd. Hij kocht het vervallen pand Westzijde 109, ook bekend als Het Huis van Hallie van de Koninklijke Verkade en knapte het op. In dit pand kon de verzameling permanent worden opgesteld en waren er mogelijkheden tot uitbreiding van de collectie.

Na een voorbereidingsperiode waarbij contact gelegd werd met de gemeentepolitie van Zaanstad werd op 31 augustus 1988 de stichting per notariële akte opgericht met als doelstelling het wekken van belangstelling voor de Nederlandse Politie en haar geschiedenis en het vergaren van kennis hieromtrent. De stichting tracht dit doel te verwezenlijken door verzamelen, bewaren en permanent exposeren van uniformen, uitrustingsstukken, boeken, documenten, platen, schilderijen, foto's en andere voorwerpen. Het museum werd op 9 september 1988 geopend door de toenmalige burgemeester van Zaanstad, drs Arie Lems.

In het museum werd een overzicht gegeven over de organisatie, de uitrusting en de werkwijze van de Nederlandse politie vanaf ongeveer 1850. Zo werden de gemeente- en rijksveldwacht, de Koninklijke Marechaussee en politietroepen belicht en werd er aandacht geschonken aan nachtwakers, en de gemeente- en rijkspolitie.

Op 1 oktober 2015 sloot het Zaanse Politiemuseum haar deuren nadat grondlegger Theo Kalf was overleden. De weduwe van Kalf, alsmede de Stichting Historische Verzameling Nederlandse Politie, besloten de museumactiviteiten te beëindigen en een goede bestemming te zoeken voor de collectie. Dat heeft ertoe geleid dat de collectie wordt overgedragen aan het NVI.

De collectie blijft binnen de grotere collectie van het NVI herkenbaar als Collectie Kalf. Deze legt een verbinding tussen de historische, militaire en civiele politiecontext uit de eerste helft twintigste eeuw en de inbedding van de politieorganisatie in de democratische rechtsstaat. Delen van de Collectie Kalf worden over enige tijd middels een tijdelijke tentoonstelling aan het publiek getoond, onder andere in het Veiligheidsmuseum PIT in Almere.

Naast het marechaussee-museum in Buren en het rijkspolitie-museum in Apeldoorn was het museum in Zaandam het enige landelijke museum met aandacht en uitgebreide documentatie over de lokale gemeentepolitie. Het bestuur en beheer was in handen van streekgenoten. Naast collectiebeheer verleende de stichting onder andere medewerking aan thematische tentoonstellingen elders in het land. De collectie breidde zich jaarlijks uit door schenkingen, aankopen en donaties. In september 1990 werd de expositieruimte uitgebreid met een extra etage. Hierdoor werd het mogelijk om de collectie te vergroten en een scheiding aan te brengen in de periode van 1850 tot 1940 en van 1940 tot heden.

Het NVI is eind 2011 ontstaan uit de fusie van het voormalig Nederlands Politiemuseum en het Nationaal Brandweermuseum. In 2014 heeft het NVI Veiligheidsmuseum PIT geopend. Daarnaast viel het Museum Bescherming Bevolking in Rijswijk en Grou onder het Nationaal VeiligheidsInstituut NVI.

Eind 2021 sloot ook Veiligheidsmuseum PIT haar deuren wegens tegenvallende financiele resultaten. Naar alle waarschijnlijkheid zullen delen van de collecties her en der in het land worden tentoongesteld.

Paul Tjeertes