Vormingscentra
Instellingen die zich bezig houden met werkervaringsprojecten, scholing, cursussen en beroepsoriëntatie. Een groot deel van de taken van de voormalige vormingscentra berust op dit moment (1991) bij de Stichting voor Sociaal Kultureel Werk Wormer (Wormerland), het Centrum voor Volwassenen-Educatie, de Stichting Welzijn en Educatie Zaanstreek Welsaen' en het Damland College, school voor beroepsonderwijs, vorming en algemeen voortgezet onderwijs in Zaanstreek/Waterland (alle Zaanstad). In de jaren '60 ontstonden in heel Nederland vormingscentra of gingen bestaande verenigingen zich steeds meer met de vorming van jong-volwassenen bezig houden. In Wormer was dat het Vormingswerk Jong Volwassenen (met het centrum 'Plus') en in Zaanstad waren het de Stichting Zaans Vormingscentrum voor de werkende jeugd 'De Voorslag' (opgericht 1962) en het Christelijk Vormingscentrum De Sprong. Het VJV Zaanstad ontstond in 1981 als afdeling van VJV Wormer en ging gebruik maken van De Voorslag. Binnen de vormingscentra werden programma's voor aanstaande werkende jongeren, beroepscursussen, werklozenprogramma's, werkervaringsprojecten en dergelijke georganiseerd. Op dit terrein waren de Buurt-, wijk- en opbouwwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuurt-, wijk- en opbouwwerk
Welzijnssector. In de Zaanstreek vanaf het begin van de 20e eeuw op particulier initiatief ontstaan, vanaf de jaren '50/'60 steeds meer een overheidszorg, die overigens nog steeds grotendeels dankzij werk van vrijwilligers bestaat.- wijk- en opbouwcentra ook actief. Daarnaast had de Volksuniversiteit Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolksuniversiteit Zaanstreek
Instelling met als doel het organiseren van cursorisch onderwijs aan volwassenen. De eerste volksuniverstiteiten zijn vermoedelijk in België ontstaan, waar ze al aan het eind van de 19e eeuw voorkwamen. Vooral in Duitsland, waar men omstreeks 1910 met dit werk begon, nam het geven van onderwijs aan volwassenen een grote vlucht. In Nederland werd de eerste volksuniversiteit in 1913 opgericht te Amsterdam, op initiatief van prof. dr. S.R. Steinmetz. Het voorbeeld werd… (sinds 1986 Centrum voor Volwassenen-Educatie) een groot aantal cursisten. Een verschil was dat vormingscentra zich ook richtten op de versterking van de maatschappelijke- en politieke bewustwording van jongeren. De Volksuniversiteit richtte zich niet expliciet op jongeren. Eind jaren '80 hadden omvangrijke centralisaties plaats. Het VJV Zaanstad, De Voorslag en de Volksuniversiteit werkten al sinds 1982 samen. In 1986 fuseerde men tot het Centrum voor Volwassenen-Educatie (CVE). In Wormer gingen per 1 januari 1988 het Algemeen Jeugdcentrum (AJC), Ons Huis en het VJV samen in de Stichting Sociaal Kultureel Werk Wormer (SKWO). Onafhankelijk bleef de 'Cor Kakes II' voor Algemeen Christelijk Deeltijd- Kort Middelbaar Beroepsonderwijs (KMBO). Zie ook: Onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderwijs
Het systematisch, volgens aangenomen beginselen, georganiseerd overbrengen van elementaire en meer uitgebreide kennis door daartoe aangestelde bevoegde leerkrachten, in het bijzonder het onderricht dat op scholen wordt gegeven. In navolgend artikel is de ontwikkeling van het onderwijs in de Zaanstreek geschetst. 2.3.2. en 2.3.3.