Dit is een oude revisie van het document!


Reeks van conflicten die uitgroeiden tot een oorlog waarbij tussen 1914 en 1918 vele landen betrokken raakten.

Het primaire conflict betrof Oostenrijk-Servië. Op 28 juni 1914 werden de Oostenrijkse aartshertog-troonopvolger Franz Ferdinand en diens echtgenote door een Serviër vermoord. Het was de lont in een kruitvat. Oostenrijk had een bondgenootschap met het Duitse keizerrijk, Rusland stond achter Servië. Na een maand, op 1 augustus, brak reeds de oorlog tussen Duitsland en Rusland uit. Frankrijk - door een bondgenootschap met Rusland verbonden - mobiliseerde. Tussen Duitsland en Frankrijk bestond een diepe historische kloof, die in deze situatie vrijwel direct tot uitbreiding van de oorlog leidde. Daarbij eiste Duitsland doortocht over neutraal Belgisch grondgebied. Deze schending van neutraliteit voerde vervolgens het Engelse Gemenebest tot mobilisatie en oorlogsverklaring.

Voorts raakten onder andere Italië, Turkije, Bulgarije, Japan en uiteindelijk de Verenigde Staten bij de conflicten betrokken. Niet alleen de omvang (het aantal oorlogsvoerende staten) was voordien ongekend, de gebruikte strijdmethoden en wapens waren dat evenzeer. Uitvindingen en technische ontwikkelingen maakten voor het eerst in de geschiedenis zowel de inzet van vliegtuigen en duikboten mogelijk, als die van chemische middelen (gifgas). In november 1918 werd een wapenstilstand bereikt, op 28 juni 1919 - precies vijf jaar na het eerste schot- werd het vredesverdrag van Versailles getekend. Volgens het aanvankelijke Duitse aanvalsplan (het Schlieffenplan) zou ook de Nederlandse neutraliteit worden geschonden; de Duitse troepen zouden door Limburg (en vervolgens België) naar Frankrijk trekken. Door latere aanpassing van het plan bleef Nederland evenwel als neutrale mogendheid buiten de (hier verder niet besproken) oorlogshandelingen.

Gevolgen voor de Zaanstreek

Wél droeg het land de economische gevolgen van bijvoorbeeld mobilisatie en blokkade ter zee. Door de laatste ontstond schaarste aan grondstoffen en levensmiddelen, waardoor distributie-maatregelen onvermijdelijk waren. De Zaanstreek ondervond in beginsel dezelfde gevolgen als de rest van het land, al moet worden opgemerkt dat de van import afhankelijke Zaanse industrie (bijvoorbeeld rijst, grondstoffen voor de oliefabricage, balken voor de zagerijen) extra kwetsbaar bleek en relatief zwaar door de Eerste Wereldoorlog werd getroffen. In feite is deze voor verschillende takken van nijverheid fnuikend geweest. Enkele voorbeelden: de rijstpellerij verplaatste zich naar de oorspronglanden, de balkeninvoer kwam na het jaar 1919 nooit meer op het eerder zo sterk toegenomen peil en de zeildoekweverij was voorgoed door de Amerikaanse voorbijgestreefd.

Een enkele bedrijfstak (de metaalnijverheid, met de Artillerie Inrichtingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArtillerie Inrichtingen (AI)

Producent van munitie te Zaandam, aan het Noordzeekanaal ten oosten van de voormalige Hembrug op de zuidwestelijke hoek van de Voorzaan. De productie van de munitie werd in de jaren 1885-1889 vanuit Delft naar Zaandam overgebracht. Op 1 januari 1973 werd het staatsbedrijf omgezet in een naamloze vennootschap onder de naam Eurometaal nv.
) floreerde echter; bij de machinefabriek P.M. Duyvisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, bv Machinefabriek P M

Machinefabriek te Koog. Het bedrijf werd opgericht als P. M. Duyvis & Co in november 1885 door ir. Pieter Mattheus Duyvis te Koog en Dirk Willem Stork (mede directeur van Stork & Co te Hengelo) als stille vennoot. Pieter was de zoon van Teewis Duyvis, eigenaar van zes oliemolens en een pelmolen. Zijn vader was tevens de oprichter van de firma T. Duyvis Jz Stoomoliefabriek, die uiteindelijk zou uitgroeien tot de bekende nootjesfabriek.
in Koog moest voor de productie van kartetsen (granaathulzen) zelfs een aantal gedetineerde Belgische soldaten te werk worden gesteld. Het verdient vermelding dat ondanks de het land omringende oorlog in de jaren 1914-1918 de aanzet werd gegeven tot elektrificatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigElektriciteit

De eigenschappen van elektriciteit waren reeds in de Oudheid aan de Grieken bekend. Maar eerst in de 17e eeuw ging men systematisch op wetenschappelijke wijze elektrische verschijnselen bestuderen. In het midden van de 18e eeuw werd de zogenoemde '“Leidse Fles' uitgevonden, feitelijk de eerste condensator. De interesse in elektrische verschijnselen was groot, ook onder de (gegoede) burgerij. In Zaandam werd bijvoorbeeld in 1797 het “'College van Liefhebbers der Elektriciteit` opge…
van onder meer de Zaanstreek en dat de opkomst van het vrachtautovervoer in dezelfde periode kan worden geplaatst. Ook hierdoor ontstonden belangrijke wijzigingen in de bestaansbronnen van de streek.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/eerste.1449439286.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:34
  • (Externe bewerking)