Vooraanstaand bedrijf in de stijfselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselfabricage

Belangrijke bedrijfstak in de Zaanse economie, reeds aan het einde van de 16e eeuw aanwezig; vanaf de tweede helft van de 19e eeuw ook in (stoom)fabrieken, waarvan Zetmeelbedrijven De Bijenkorf (ZBB) als belangrijke producent is overgebleven. De stijfselfabricage bestaat uit het produceren van zetmeel en de daarvan afgeleide producten (modificaties) voor het stijven van textiel uit zetmeelhoudende producten, als aardappelen, mais, rijst en tarwe. Stijfsel is de algemene benami… (zetmeel) en levensmiddelenfabricage. Fabrieken te Koog aan de Zaan, Nijmegen. Engeland en Zuid-Afrika. Ontstaan in 1867, in 1965 opgegaan in het Koninklijke Scholten Honig-concern (KSH) en bij de ondergang van dit concern in 1978 opgesplitst in Honig Merkartikelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Merkartikelen bv (HMA)

Fabrikant van en handel in levensmiddelen, oorspronkelijk onderdeel van Koninklijke Scholten Honig na de opsplitsing van dit concern eerst dochter van de nv Centrale Suiker Maatschappij te Amsterdam (CSM), daarna dochter van de H.J. Heinz Company: hoofdkantoor in Zeist, productiebedrijven te Utrecht. en Zetmeel Bedrijven de Bijenkorf: andere bedrijfsonderdelen in binnen en buitenland werden gekocht door anderen. Het bedrijf ontstond in 1867, toen Klaas Honig Czn. ten behoeve van zijn zoon Meindert Klaaszoon Honigplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Meindert

1846 - Koog aan de Zaan 5 april 1908

Meindert Klaaszoon Honig, legde in 1873 de basis voor Honig en door sommigen omschreven als een ware puddingpionier, oprichter en eerste directeur van nv Stijfselfabriek De Bijenkorf, v.h. M.K. Honig. Meindert, vernoemd naar zijn grootvader, was de jongste zoon van Klaas Honig Cornelisz. (zie voor de familiegeschiedenis voor f 5000 stijfselhuis De Troffel te Koog aankocht. Zes jaar later werd het bedrijf overgedragen aan Meindert Honig, die er een jaar later, tegen het advies van zijn vader in, een eerste stoommachine liet installeren.

In 1875 begon men voor de Troffel, in plaats van tarwe, maïs te importeren. Fabrikanten van maïsstijfsel hadden een voorsprong op de tarwestijfselproducenten. De overgang naar maïs-stijfselfabricage leverde het bedrijf aanzienlijke verliezen op. Het zou tien jaar duren eer men de schimmel in de maïsstijfsel de baas werd. In 1895 werd de oprichtingsakte van nv Stijfselfabriek De Bijenkorf, voorheen M.K. Honig, gepasseerd. In 1899 begon men met de productie van maïzena en pudding en in 1903 werd de fabriek uitgebreid. In 1913 kocht de Bijenkorf, na eerst een jarenlange en zware concurrentiestrijd met dit bedrijf te hebben gevoerd, de stijfselfabriek van de firma Stam in Nijmegen, de eerste dochteronderneming. Een in 1915 te Koog gebouwde fabriek kon eerst na de Eerste Wereldoorlog in bedrijf worden gebracht. De oorlog deed de toevoer van maïs stagneren en bracht het bedrijf in een moeilijke tijd.

Na de oorlog begon voor Honig een nieuwe groeiperiode. In 1922 verwierf het bedrijf de aandelen in Latensteijn`s Tarwestijfselfabriek te Oostzaan. Na een brand in 1925 werd deze fabriek in Nijmegen herbouwd. Het goederenpakket van Honig breidde zich gestaag uit. In Nijmegen begon het bedrijf de productie van vermicelli (1924) en gedroogde soepen (1930) en in Koog legde het zich toe op de productie van poederstijfsel (1924), bakmeel (1928) en glucose (1929). De glucoseproductie kreeg Honig in handen doordat het bedrijf in 1927 de aandelen van 'Goudse Glucose' had verworven. In 1930 werd de Nijmeegse maïsstijfselfabricage, na een grote brand in de fabriek, overgebracht naar Koog.

In 1934 werd de nv Verkoopkantoor van Honig's artikelen opgericht, dat zich zou bezig houden met de verkoop van verpakte levensmiddelen. Deze werden tot dan toe verkocht door de nv Stijfselfabriek de Bijenkorf v/h M.K. Honig, maar omdat er een sterke en ongewenste gedachtenassociatie bestond tussen stijfsel en bijvoorbeeld pudding vreesde men dat de verkoop hierdoor werd belemmerd. In 1936 werd nv Duijvis Rijststijfselfabriek in Utrecht overgenomen en verplaatst naar Nijmegen en in 1937 begon Honig in Engeland, om de hoge Engelse invoerrechten te ontlopen, met de bouw van een glucosefabriek. De afbouw van deze fabriek werd door de Tweede Wereldoorlog geremd. Aanvankelijk kon Honig tijdens de oorlog nog teren op de grote voorraden grondstoffen. Toen deze waren uitgeput legde het bedrijf zich toe op de fabricage van thee- en koffiesurrogaat en zoetmiddelen.

Na de oorlog brak een nieuwe bloeiperiode aan. In Zuid-Afrika verwierf het bedrijf aandelen in een bedrijf van essences, puddingen en aanverwante artikelen (1948) en kocht het een fabriek voor de verwerking van sinaasappelen tot sap, geconfijte schillen en ananas in blik (1953). In Engeland kocht Honig een tarwe-zetmeelfabriek (1955), die het gewonnen zetmeel omzette in glucose en die een belangrijke producent was van tarwegluten, alsmede een tankstation voor glucose en een opslagplaats voor zetmeel en zetmeelproducten (1957). Ook in eigen land bleef Honig zich ontwikkelen. In 1952 introduceerde men hydro-cyclonen in de zetmeelfabrieken, een technische revolutie in de zetmeelindustrie, en in 1956 breidde men de glucosebelangen uit door de aankoop van de aandelen in N.V. v.h. Dordtsche Siroopfabriek W. Monfrooy en Co te Dordrecht.

In de jaren '60 vonden bij Honig ingrijpende reorganisaties plaats. Eerst in 1961 toen de Honig-groep ontstond en vervolgens in 1965 toen een fusie werd aangegaan met nv Koninklijke Scholten Foxhol waardoor de nv Koninklijke Scholten Honig ontstond. Deze fusie tot KSH zou het begin worden van een moeilijke tijd. Deels door moeilijkheden en ruzies in de KSH-top en deels door het beleid van de Europese Gemeenschap, die een forse heffing legde op de door KSH geproduceerde iso-glucose (ter bescherming van de bouw van suikerbieten) kon het concern, dat voor het iso-glucoseproject zeer hoge investeringen had gedaan, zich niet handhaven, in 1978 viel het doek. De Zaanse bedrijven van KSH kwamen redelijk goed uit dit debacle. Honig Merkartikelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Merkartikelen bv (HMA)

Fabrikant van en handel in levensmiddelen, oorspronkelijk onderdeel van Koninklijke Scholten Honig na de opsplitsing van dit concern eerst dochter van de nv Centrale Suiker Maatschappij te Amsterdam (CSM), daarna dochter van de H.J. Heinz Company: hoofdkantoor in Zeist, productiebedrijven te Utrecht. (fabriek de Bij te Koog aan de Zaan en drukkerij de Groeneboer te Wormerveer) met vestigingen in Utrecht en Nijmegen werd overgenomen door de financieel draagkrachtige Centrale Suiker Maatschappij. Verenigde Zetmeelbedrijven de Bijenkorf werd bij de opdeling van KSH onder de naam Zetmeelbedrijven de Bijenkorf (ZBB) voortgezet door drie bedrijven en de overheid. Bij het uiteenvallen van KSH werd aanvankelijk geen rekening gehouden met het zelfstandig voortzetten van de ZBB.

Vooral dankzij acties (onder andere een bedrijfsbezetting in 1977) van een zeer strijdbare groep personeelsleden onder leiding van Dick Langereisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLangereis, Dirk

Koog aan de Zaan, 1936 - Oberstdorf West-Duitsland, 1989

Dirk Langereis, raadslid voor de PvdA te Koog en Zaanstad, vakbondsactivist, actieleider bij de bezetting van de Koninklijke Scholten Honig te Koog in 1978. Dirk Langereis was oorspronkelijk bankwerker. Via werk voor het NVV en de FNV raakte hij ook betrokken bij de PvdA, voor welke partij hij in 1970 in de raad van Koog aan de Zaan kwam. Na de samenvoeging tot Zaanstad kwam hij niet in de raad van de nieuw gevormde gemee… kon het echter toch zo ver komen. De overheid verplichtte drie bedrijven die interesse hadden in onderdelen van het KSH-concern beperkt deel te nemen in het aandelenpakket van de ZBB. Dit waren Koninklijke Wessanen nv die de meelfabrieken te Rotterdam en de beide zetmeelbedrijven te Nijmegen overnam, het AVEBE-concern (een coöperatie van landbouwers te Groningen, betrokken bij de productie van aardappelzetmeel) dat zich ontfermde over de binnen- en buitenlandse productiebedrijven van aardappelzetmeel, en de Suiker-Unie, de grootste Nederlandse bietsuiker-producent. De overheid zelf nam voor 40 % deel.

In 1981 kwam de ZBB voor het eerst uit de rode cijfers. De aandelen van de drie bedrijven en de overheid werden nadien ondergebracht in een daartoe opgerichte stichting, die verantwoordelijk werd voor het beheer van ZBB; het bedrijf werd daarmee zelfstandig. In 1987 werd het aandelenpakket overgenomen door het Belgische bedrijf Amylum, dat behoort tot de grotere producenten van zetmeel ter wereld en tot Europa's grotere producenten van iso-glucose.