Zaandijk, 19 juni 1878 - Den Haag, 19 september 1942

Hoewel opgegroeid als zoon van een papierhandelaar in het Weefhuis achter de Beeldentuin in het rustige Zaandijk, was Ko Kuyt naar zijn aard voorbestemd voor een avontuurlijk leven. Hij werd opgeleid tot beeldhouwer aan de Rijkskunstnijverheidsschool in Amsterdam en ontving bij zijn afstuderen een zilveren medaille. Hij werkte als steenhouwer en modelleur in Stuttgart, als handelsreiziger en kantoorbediende, als havenarbeider en monteur in Buenos Aires, als leerling-constructeur bij machinefabriek PM. Duyvis in Koog aan de Zaan en als rubberplanter op Sumatra.

Begin jaren twintig bekwaamde hij zich in het toenmalige Nederlands-Indië tot stuurman in de kustvaart. Na allerlei avonturen met een eigen schip in de Europese wateren strandde zijn schoener bij vliegende storm in het Skagerak. Het kostte hem, inmiddels getrouwd, acht jaar om de door deze scheepsramp ontstane schuld af te lossen. Hiervoor werkte hij in een suikerindustrie in Soerabaja. In 1933 repatrieerde hij met zijn gezin naar Zaandijk.

Kort daarna kocht hij een Noorse loodsboot, een zeiljol van 4 ton met grootzeil, fok en kluiver, die hij de naam Holland gaf. In 1937 vertrok hij hiermee voor een reis om de wereld. Ernstige ziekte van zijn enige bemanningslid, Dirk Hofman, maakte deze reis tot een haast heroïsch avontuur. Kuyt moest alleen navigeren, al het werk aan boord verrichten en bovendien de doodzieke Hofman verplegen. Na 71 dagen bereikte hij in 1938 de kust van Brazilië, om vervolgens naar Suriname en New York te zeilen. Hofman bleef daar achter en Kuyt zeilde alleen naar IJmuiden terug.

Inmiddels had zijn heenreis veel aandacht gekregen, ook in internationale scheepvaartkringen. Met evenveel trots als humor kon Ko Kuyt vertellen hoe zelfs de grootste oceaanreus, de legendarische Franse 'Normandie', het nietige zeilscheepje groette door het strijken van de vlag. Thuisgekomen hield hij vele lezingen en schreef hij een boek over zijn avonturen (De Holland, Zaandijk-New York v.v., Amsterdam z.j.).

Op 30 augustus 1939 vertrok hij voor een tweede reis. Voor anker bij ruw weer onder de Zuid-Engelse kust kreeg hij bericht dat de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken. Hij keerde direct terug, werd daarbij in Duinkerken gevangen gezet, maar bereikte zijn gezin. Ko Kuyt hervatte zijn lezingen. Toen hij weigerde voor de Duitse organisatie 'Kraft durch Freude' te spreken werd hij in november 1941 gearresteerd en overgebracht naar, uiteindelijk, een strafgevangenis in Kleef. In april 1942 werd hij uit deze gevangenschap ontslagen, als een geestelijk en lichamelijk gebroken man. Hij stierf enkele maanden later.

Literatuur: Mr. Dirk Vis, Jacob Gerhard Kuyt, in 'Vis a Saandyk', 1974.