Dijk langs de westelijke Zaanoever in Zaandijk en een gedeelte van Koog aan de Zaan. Oorspronkelijk werd de gehele dijk aan de westkant van de Zaan, dus van de Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam

Straat te Zaandam die zijn naam ontleent aan de Hogedam in de Zaan, waar Zaandam naar werd vernoemd.

De Dam, die de Zaan van het buitenwater, IJ/Zuiderzee, afsloot, was in het zuiden eeuwenlang de enige landverbinding tussen de oostelijke en de westelijke Zaanstreek. Het is niet bekend wanneer de Dam precies werd opgeworpen. Zeker is dat hij er in 1314 was; vermoed wordt dat hij aan het einde van de 13e eeuw werd aangelegd. De Hogedam was van uitermate groot belang voor de ontginning en h…
in Zaandam tot die bij de Tochtslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTochtsloot

Zie: Tapsloot (ook: Tochtsloot)
(Knollendam) Zaandijk of Lagedijk genoemd. De lage dijk langs de oostoever werd van de Dam tot het einde van de Poelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoel, de (Hemmes)

Uitloper van de Zaan, tegenover Koog aan de Zaan. Het water ontstond in de late Middeleeuwen als een smalle, ondiepe vaart, die via een braak in de Wijde Wormer uitkwam. Door afkalving werd de Poel breder, hetgeen eveneens met de zuidelijker gelegen
Schinkeldijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchinkeldijk

Een binnendijk, die aansluit op een hogere zeedijk en daarmee een hoek vormt. In de Zaanstreek werd de lagedijk aan de oostkant van de Zaan, (van de Dam tot `t Kalf) Schinkeldijk genoemd. Na 1811 werd de naam `Oostzijde`. De eerste vermelding van de Schinkeldijk dateert uit 1414.
genoemd.

Bewoning van de Zaanoevers werd eerst mogelijk nadat de lage dijken waren aangelegd. In de middeleeuwen drongen eb en vloed nog tot in de Zaan door. Daar kwam een einde aan door het tot stand komen van de veel hogere zeedijken langs het IJ en de afdammingen van de Zaan ter hoogte van Zaandam en Knollendam. Deze hoge dijken en dammen waren in het derde kwart van de 14e eeuw voltooid.

Wanneer Lagedijk en Schinkeldijk zijn aangelegd is niet precies bekend. In 1397 verleende Albrecht van Beyeren echter aan de 'gemeene buyren' het recht om de dijk te hebben, te houden en te gebruiken. Dat gebruik was toen overigens nog zeer gering. In 1543werden langs de Lagedijk in Zaandam nog slechts tien, in Koog aan de Zaan vijf, in Zaandijk 16, in Wormerveer 17 en in Knollendam drie huizen geteld. De Lagedijk volgt in hoofdzaak de kronkelige loop van de Zaan, maar er ontstonden ook op ettelijke plaatsen stukken buitendijks land, die pas later bebouwd werden.

Afwijkend is de bebouwing in Wormerveer, waar de huizen met de voorgevel naar de Zaan staan en de dijk direct langs het water loopt. De dijk was tot de 17e eeuw niet verhard. De bestrating was toen nog zeer smal, moest volgens voorschrift zes voet, ongeveer twee meter bedragen, maar was dat lang niet overal. Dit betekent dat de Lagedijk toen vrijwel alleen voor voetgangersgebruik geschikt was. Op zichzelf was dat lange tijd niet zo'n probleem, aangezien het vervoer vrijwel volledig over het water plaats had.

Een probleem was wél dat vele ingelanden in de 17e eeuw allerhande getimmerten op de dijk plaatsten. Dat belemmerde het dijkonderhoud en hield daardoor een zeker risico in, maar het bestuur van de banne kon er nauwelijks maatregelen tegen nemen. Toen de Lagedijk in Zaandam, Koog aan de Zaan en een groot deel van Zaandijk en Wormerveer nagenoeg was volgebouwd, ontstonden haaks erop doodlopende padenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPadgemeenschappen en -reglementen

In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een zogenoemde padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend.…
langs de poldersloten, die door een voetbrug op de dijk aansloten. Deze smalle bruggen voerden over de overal aanwezige wegsloot.

De demping hiervan begon pas in de 19e eeuw. Aan de Westzijde in Zaandam was dit in 1857 voor een groot deel al voltooid, maar in Koog aan de Zaan en Zaandijk duurde het tot ongeveer 1930, hier en daar zelfs later, tot deze wegsloot verdween en de bestrating kon worden verbreed. Desondanks werd door de sindsdien voortdurende toename van het wegverkeer de bochtige Zaandijk een knelpunt in de infrastructuur van de streek. Anderzijds is de gemengde bebouwing van afwisselend bedrijven en woonhuizen langs de Lagedijk één van de meest opvallende kenmerken van de eerdere Zaandorpen.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/lagedijk.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:05
  • (Externe bewerking)