Molens zonder (of met onbekende) eigennaam [ZaanWiki]

In totaal hebben in de Zaanstreek zo'n 1000 molens gestaan. Van het merendeel daarvan zijn de eigennamen overgeleverd of door archiefonderzoek achterhaald. Bij een kleine vijftig molens is dat echter niet het geval. Zij worden in de archiefstukken alleen aangeduid, maar niet met name genoemd. Over het algemeen zal dat niet betekenen dat de molens geen naam hadden.

In het navolgende artikel zijn de molens, die zonder een naamsvermelding in de archiefstukken zijn gevonden, opgesomd. Zij zijn achtereenvolgens alfabetisch gerangschikt naar bedrijfstype, alfabetisch op standplaats dorp of stad en chronologisch op jaar van vermelding.

1. In Krommenie stond een biksteenmolen. Hij wordt genoemd in een stuk uit januari 1697. Verdere gegevens ontbreken.
2. In februari 1708 werd een blauwselmolen aan het Papenpad te Westzaandam op een veiling aangeboden. Verder is over deze molen niets bekend.
3. In 1628 werd het windrecht ontvangen voor een in 1625 te Westzaandam gebouwd cementmolentje. Verdere gegevens zijn niet bekend.
4. In 1600 werd in Assendelft een hennepklapper gebouwd. De molen verdween al voor 1630. Hij heeft gestaan aan het Noordeinde, ten oosten van de weg.
5. Op 4 juni 1629 werd de windbrief ontvangen voor een hennepklopper te Krommeniedijk. Deze molen was reeds in juni 1629 van eigenaar veranderd. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, ten zuiden van de Zuidersluis en ging voor eind juni 1651 door brand verloren. Op zijn erf werd later houtzaagmolen De Hoop de, golfkartonfabriekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop de, golfkartonfabriek

De golfkartonfabriek De Hoop werd in 1969 gebouwd op het industrieterrein Barndegat in Zaandam. Het bedrijf afkomstig uit de Trompenburgstraat in Amsterdam-Zuid waar het door gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden genoodzaakt was te vertrekken, vervaardigde golfkartonnen verpakkingen voor met name de Zaanse levensmiddelenindustrie en de visserij-industrie in IJmuiden en Scheveningen. gebouwd.
6. Aan en ten oosten van de Middel te Westzaan, nabij Krommenie, stond een hennepklopper, die in 1607 naar Alkmaar werd verplaatst waar hij werd herbouwd als volmolen.
7. In 1609 stond in het noorden van, aan en ten westen van, de Middel te Westzaan een hennepklopper. Deze verdween vóór 1799.
8. Op 4 juli 1639 werd de windbrief verleend voor een hennepklopper te Westzaan. Hij heeft gestaan bij de kerk. Zijn laatste vermelding dateert uit januari 1658.
9. In Assendelft stond een houtzaagmolen, vermoedelijk een onderkruier. De molen wordt al genoemd in september 1600. Standplaats en jaar van verdwijnen zijn niet bekend, maar de molen heeft er waarschijnlijk niet lang gestaan.
10. In Jisp heeft een houtzaagmolen gestaan. Het windrecht voor deze molen werd gegeven in 1628. Standplaats en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend.
11. In Koog werd in 1696 een veerzager, houtzaagmolen en tabakstamper gebouwd. De molen werd alleen bekend doordat een conflict was ontstaan tussen de bouwheer en de koper over de afbetaling. Verdere gegevens over het molentje ontbreken.
12. In Krommenie heeft een houtzaagmolen van onbekend type gestaan, die vermeld wordt in veilboeken van augustus 1667. Hij heeft gestaan aan de Noordersluis. Verdere gegevens ontbreken.
13. In Oostzaan, nabij en ten noorden van de kerk, stond een lintzaagmolen, waarvoor de windbrief op 8 maart 1608 was ontvangen.
14. In oktober 1637 werd een halve houtzaagmolen te Oostzaan verkocht. Hij heeft gestaan aan het Zuideinde. In mei 1638 werd dezelfde molen in zijn geheel verkocht.
15. Aan de Oostzijde te Oostzaandam, iets ten noorden van de Noorderbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderbrug

Voormalige brug over de Zaan tussen Koog aan de Zaan en `t Kalf, ten noorden van de huidige Willem Alexanderbrug. De brug werd in 1902 geopend, was 145 meter lang en was voorzien van een dubbele klapbrug met een doorvaartwijdte van 14 meter. Het was tot 1932 een werd omstreeks 1885 een molentje gebouwd, dat werd gebruikt voor het zagen van duigen (houtzaagmolen). Omstreeks 1896 werd hij overgebracht naar de Westzijde, waar hij de naam De Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

Houtzaagmolen te Oostzaandam en later Westzaandam, klein wipmolentje. Het lattenzagertje werd gebouwd omstreeks 1896 aan de Oostzijde ten noorden van de Noorderbrug, waar het werd gebruikt voor het zagen van duigen. Later werd het overgebracht naar Westzaandam, waar de molen werd neergezet aan en ten westen van de Vaart, ten zuiden van het kreeg.
16. In februari 1676 werd een te Westknollendam staande houtzaagmolen te koop aangeboden. In december 1703 komen we een houtzaagmolen te Knollendam tegen dat hij was omgewaaid door een storm. Waarschijnlijk is dit dezelfde molen geweest. Het was een paltrok, want bovenkruiers waaiden niet omver.
17. Vóor 1642 werd in Westzaan een houtzaagmolen van onbekend type gebouwd. Hij stond bij en ten noorden van de dijk, ten oosten van de Overtoom. Jaar en wijze van verdwijnen zijn onbekend.
18. Op het erf van houtzaagmolen De Olifantplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlifant, de

Houtzaagmolen te Westzaan, wipmolen. De balkenzager werd waarschijnlijk vroeg in de 17e eeuw gebouwd. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden en ongeveer in het midden van het Watermolenpad en kwam in 1872 in slopershanden.

houtzaagmolen wipmolen molen westzaan te Westzaan stond een lattenzager - een wipmolentje - (houtzaagmolen) die in het begin van deze eeuw werd gesloopt.

19. Op 20 januari 1707 werd te koop aangeboden 'een veersagermolen om af te breken'. De houtzaagmolen stond te Westzaandam aan het eind van de Zeemansstraat op het erf van paltrokmolen De Oude Stamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, de Oude

Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1692. Zijn erf ligt onder de tegenwoordi ge Rustenburgdwarsstraat; hij kwam in 1750 in slopershanden.. Het was vermoedelijk een kleine bovenkruier.
20. Omstreeks het midden van de 19e eeuw werd te Westzaandam een klein houtzaagmolentje (type wipmolen) gebouwd. Vóór 1880 werd het gesloopt en vervangen door een stoomhoutzagerij, die uitgroeide tot meubelfabriek Meufa (zie: Meubelmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeubelmakerij

Tak van nijverheid waarin fabrieksmatig of op ambachtelijke manier meubelen worden vervaardigd van hout, metaal, kunststof en combinaties hiervan. De producten zijn veelsoortig. Er worden o.a. opbergmeubels, zit- of ligmeubels, tafels, accessoires voor huiselijk gebruik gefabriceerd, als ook meubels bestemd voor kantoren.).
21. In de tweede helft van de 19e eeuw stond aan de Dorpsstraat te Wormer, ongeveer 100 meter ten oosten van het Zaandammerpad, een wipmolentje. Hij stond bovenop een timmerschuur en dreef dus vermoedelijk een houtzaagmolen met cirkelzaag aan. Jaar en wijze van verdwijnen zijn onbekend.
22. In januari 1683 werd een veerzagertje (houtzaagmolen) zonder naam te Zaandam geveild om gesloopt te worden.
23. In januari 1685 werd een veerzagertje (houtzaagmolen) te Zaandam gepresenteerd. Deze molen lag nabij de Papenpadsloot.

24-27. In Jisp zijn vier korenmolens in bedrijf geweest.
- De eerste daarvan bestond al vóór 1321. In of vóór 1457 waaide deze standaardmolen om, waarna toestemming werd gegeven een nieuwe molen te bouwen.
- Voor de tweede Jisper korenmolen werd de toestemming tot bouwen gegeven op 7 maart 1592. De molen stond later bekend als De Oostermolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostermolen
  
  Meelmolen bij Jisp, zie: Molens zonder (of met onbekende) eigennaam nr. 23.
- Drie bakkers uit Jisp kregen op 25 februari 1600 toestemming tot het oprichten van een derde meelmolen te Jisp. Voor de oprichting van de vierde meelmolen werd op l juni 1619 toestemming gegeven. Twee van de vier meelmolens waren voor 1630 al weer verdwenen. De laatste werd gesloopt in 1752. De molens stonden ook wel bekend als De Middelmolen.
- De Wolfsmolen of De Wolf, en De Westermolen of De Swedtmolen. Niet bekend is welke molen bij welke naam hoort. De juiste standplaatsen zijn evenmin bekend.
28-29. Voor 1584 waren in Wormer reeds twee korenmolens aanwezig. De eerste kwam op 21 september 1554 in bedrijf, de tweede op 16 juli 1556. De zonder twijfel standerdmolens zijn in de Spaanse tijd, op 2 januari 1574, door krijgsvolk verwoest. Van de later in Wormer herbouwde korenmolens zijn de namen wel bekend.
30. In januari 1728 kwam een mosterdmolentje in slopershanden. Hij stond in de Krabbelbuurt in Westzaan, ten oosten van de weg.
31. Aan het Zuideinde te Koog, ten oosten van de weg, tegenover het Smal stond een hennepkoek-oliemolen. Deze molen staat in het kaartboek van Jan van Heymenbergh uit 1635. Later stond op de plaats waar de molen was aangegeven een huis, dat in 1942 werd ingericht om godsdienstoefeningen te houden. Volgens een jaartal in het deurkalf in het kozijn van de zuidgevel dateerde dit pand uit 1613. Het huis was waarschijnlijk deels molenschuur, waaruit valt op te maken dat de molen in 1613 was gebouwd. Bij de verbouwing van 1942 viel, toen men enige karbelen weghaalde, hennepzaad naar beneden dat daar minstens 300 jaar moet hebben gelegen.
32. Op 4 juli 1639 werd de windbrief gegeven voor een oliemolen te Krommenie. Deze molen komt nogmaals naar voren in een maatboek van 1654. Verdere gegevens ontbreken.

33. Aan de Boksloot te Krommenie stond een oliemolen, verdere gegevens ontbreken.
34. In 1601 werd in Zaandijk een nieuw oliemolentje gebouwd, verdere gegevens ontbreken.
35. Achter het Zuideinde in Krommenie stond een papiermolen. Hij wordt genoemd in een stuk uit juli 1677. De molen werd geroyeerd in 1689.
36. In januari 1691 werd toestemming gevraagd een papiermolen te bouwen aan de dijk langs de Nauernasche Vaart te Krommenie. Deze molen stond er nog in 1722. Verdere gegevens ontbreken.
37. In januari 1793 werd een schelpzandmolen aan het Konijnepad aan de Gouw te Oostzaandam te koop aangeboden. Verdere gegevens ontbreken.
38. In juli 1792 werd geveild een schelp-, zand- en steenmolen staande in Westzaandam nabij het Kerkerak. Verdere gegevens ontbreken.
39. In een stuk dat dateert uit april 1696 wordt een te Jisp staande snuifmolen genoemd. Verdere gegevens ontbreken.
40. In 1719 stond aan het Weiver te Westzaan een snuifmolen. Verdere gegevens ontbreken.
41. In juli 1739 ging in Westzaan een snuifmolen - een wipmolen - door brand verloren. Verdere gegevens ontbreken.
42. In 1693 ontstond een conflict over een snuifmolen te Westzaandam. De molen werd verkocht onder voorwaarde dat hij voor mei van dat jaar van zijn erf aan het Vinkepad zou worden gehaald. De koper was tot juli van dat jaar in gebreke gebleven en had van de koopsom nog maar 80 gulden betaald. De afloop van het conflict is niet bekend. De molen wordt verder nergens meer genoemd.
43. In een stuk uit 1658 wordt een papierzaagmolen te Westzaandam genoemd. Verdere gegevens ontbreken.
44. De Vlietpolder bij Assendelft is bemalen door een wipmolen. Deze stond er nog in 1894 en is later door sloop verdwenen.
45. In de jaren '90 van de 19e eeuw werd voor rekening van sloper Jacob de Boer een kleine stenen wipmolen bij de Overtoom te Oostzaan gebouwd. De sloper had door demping een vrij grote polder verkregen, die hij met het watermolentje bemaalde. Lang heeft dit echter niet geduurd, de molen werd al spoedig vervangen door een elektromotor.
46. De Achtersluispolder te Oostzaandam werd tussen 1880 en 1920 bemalen door een kleine wip-watermolen. Hij werd vervangen door een motorgemaal.
47. Op een kaart uit 1635 staat in Westknollendam op het derde land ten noorden van de Bloemendalersluis een wipmolentje getekend. Verder komen wij dit molentje niet tegen.
48. Op het erf van paltrok-wagenschotzager De Witte Sterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSter, de Witte

Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Haas genoemd, bijgenaamd De Tobbe. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en na 1859 balkenzager, dateert uit 1694. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Vaart. Zijn bijnaam Tobbe dankte de molen aan zijn misvormde kap, die te wijd en te rond was. te Westzaandam stond een molentje met onbekende bedrijfsvoering. Het wordt genoemd in een stuk uit 1794.