nederlandsche_basalt_maatschappij_nbm

In 1902 opgericht te Zaandam door Simon Prins Dzn (1878 - Bloemendaal 13 september 1970). Na een interessante en allerminst onbezorgde jeugd kwam Prins, destijds werkzaam als bediende op een handel- en industriekantoor, op toevallige wijze in aanraking met de handel in zand en grind. De eerste opdracht die hij kreeg was de levering van een scheepje rivierzand, groot 35 M3, waarmee hij een bescheiden winst maakte, doch deze winst bekoorde hem meer dan zijn salaris voor kantoorwerk en zo handelde hij sedert 7 november 1902 in zand, grind en bouwmaterialen, onder de naam: S. Prins Dzn in bouwmaterialen. Een van de produkten die hij verhandelde was schelpkalk. Daardoor kwam hij in contact met de eigenaren van nv Schelpkalkbranderij “Het Klaverblad” te Zaandam. Hij vond enkele Zaanse ondernemers bereid om samen een schelpkalkbranderij te kopen en zo startte in 1905 in Zaandam de NV Schelpkalkbranderij het Klaverblad met de productie van schelpkalk. Aan de Zuiddijk te Zaandam stonden twee kalkbranderijen. Degene die het dichtst bij het Noordzeekanaal was gelegen had vier ovens, die van Prins telde drie ovens, in de volksmond “de flesjes” genoemd.

In 1906 werd Prins aangezocht de directie op zich te nemen. In de drie flesjes werd schelpkalk gebrand, de schelpen die per schip van de Nederlandse stranden werden aangevoerd, werden gemengd met kolengruis en dit werd met emmers in de oven gestort. Het werd gebrand en uitgezeefd, daarbij kwam schelpkalk vrij. De Schelpkalkbranderij “Het Klaverblad” werd in 1921 opgenomen in de nv. Nederlandse Basalt Maatschappij. De drie kalkovens aan de Zuiddijk werden in de jaren zestig gesloopt, en maakten plaats voor de opslag van de voorraad gereed produkt van een door de Nederlandse Basalt Mij. aldaar gevestigde betonwarenfabriek.

De handel omvatte toen vrijwel alle bouwmaterialen, ook grindhandel voor wegenbouw. Hij ondervond echter een behoorlijke concurrentie bij de handel in basaltslag, een materiaal dat zich bij uitstek leende bij de aanleg van steenslagwegen. Prins reisde enkele malen naar groeves in Duitsland en besloot zelf basalt te importeren, evenals zuilen en stortsteen voor de waterbouw. In verband met deze handel richtte hij in 1912 de NV Nederlandsche Basalt Maatschappij, NBM op.

Gedurende de eerste wereldoorlog was het, ofschoon deze tijd gepaard ging met grote moeilijkheden, toch mogelijk om de invoer van basalt doorgang te laten vinden. Prins slaagde er zelfs in een belangrijk nieuw afzetgebied te vinden ter hoogte van de noordelijke provincies waar in 1919 te Harlingen een bijkantoor werd geopend. De laatste jaren van de oorlog ontstond de noodzaak in Nederland meer wegenbouwwerk te verrichten. Prins achtte de tijd rijp om materieel aan te kopen, de eerste eigen stoomwals werd ingezet op een werk in Hilversum, en al snel volgden nog vier walsen.

In 1921 besloot Prins de exploitatie van basaltgroeven ter hand te nemen, hij stichtte in 1921 in Königswinter am Rhein de West-Deutsche Hartstein Gesellschaft mbH op die enige groeven in exploitatie nam. De wegenbouw ontwikkelde zich voorspoedig, nadat hij in 1923 op uitnodiging van de N.V. Bataafse Petroleum Mij. een excursie had gevolgd naar Engeland, werd inzicht verschaft over ‘den modernen asfaltweg’. Deze zienswijze resulteerde in de periode 1924-1926 tot de aanschaf van vier complete asfaltmolens.

Toen in 1924 de ontwikkeling van de asfaltweg aanschaffing van nieuwe machines op grote schaal noodzakelijk maakte, werd de behoefte aan een eigen machinereparatiewerk plaats steeds sterker gevoeld. Nadat eerst elders op zeer kleine schaal daartoe was overgegaan, werd in de gebouwen van de schelpkalkbranderij een machineherstelplaats ingelicht.

Tegen eenzijdige ontwapening

Op initiatief van dr. Kringaard, te 's-Gravenhage, heeft de vergadering van officieren van de motordienst uit haar midden een comité benoemd, dat als opdracht had een ruimer comité van Nederlandse burgers te vormen, dat zich tot taak zou stellen te waarschuwen tegen eenzijdige ontwapening. Het aldus gevormde comité is in april 1925 te 's-Gravenhage in constituerende vergadering bijeengekomen, onder voorzitterschap van de president van voornoemde vereniging, de heer Simon Prins Dzn., directeur van de Nederlandsche Basalt Maatschappij te Zaandam.

Zoals bij vele nieuwe constructies moest de tijd van kinderziekten worden doorgemaakt, alvorens men tot goede resultaten kwam. Dank zij het onvermoeide werken van ingenieurs en technici werden de gebreken die aan de asfaltweg kleefden spoedig weggenomen. Omstreeks 1926 bestond ook in Duitsland veel belangstelling voor ‘den gewalste asfaltweg’. En werd samen met twee Duitse wegenbouwmaatschappijen de Deutsche Strassenbau Gesellschaft mbH opgericht. Onder leiding van Nederlands uitvoerend personeel werden asfaltwegen aangelegd.

Na Duitsland volgde ook in België een maatschappij, de NV Belgische Wegenbouw. Deze maatschappij voerde vele asfaltwerken in de provincies Antwerpen, Oost- en West Vlaanderen en Brabant uit. Dit bedrijf werd gedurende de tweede wereldoorlog geliquideerd.

De ontwikkeling van het wegennet verliep in 1924 en daarna in een steeds sneller tempo. Veel werk werd aanbesteed en het aantal asfaltinstallaties breidde zich snel uit. In 1934/35 kwam echter de grote terugslag, de eerste noodzakelijke verbeteringen aan rijks- en provinciale wegen waren uitgevoerd, de plannen voor nieuwe trace's moesten voorlopig blijven rusten door de steeds ongunstiger wordende economische toestand. Na enkele magere jaren werd de behoefte aan goede wegen weer groter. Mede dankzij de toename van het wagenpark voor zowel vracht- als personenvervoer.

In 1932 maakte Simon Prins een studiereis naar Nederlands Oost-Indië om aldaar de bestaansmogelijkheid van een wegenbouwbedrijf met eigen steengroeve-exploitatie te onderzoeken. De zeer ongunstige financiële toestand van Indië stond die oprichting echter in de weg, terwijl ook het aldaar wijd vertakte systeem van eigen beheer een nadeel vormde voor het persoonlijk initiatief.

De N.V. Basalt & Bouwstoffen Maatschappij vergrootte haar bouwmaterialenbelangen in 1937 door naast het reeds bestaande filiaal te Harlingen een nieuw filiaal te Lemmer te stichten. Bij deze oprichting werd het oog voornamelijk gericht op de Noord-Oost-Polder, waarvan de drooglegging in de nabije toekomst te verwachten was. De keuze was niet slecht; het bedrijf aldaar voorziet in een behoefte en breidt zich regelmatig uit. Later werd hier een betonwarenfabriek aan toegevoegd.

Simon Prins bleef investeren in het buitenland. In 1938/39 na een studiereis naar Johannesburg Afrika werd de Prins Padbou Maatskappij opgericht.

In 1939 nam de N.V. Basalt & Bouwstoffen M. de meerderheid der aandelen over in de: N.V. Bouwmaterialenhandel v.h. L. van Wagtendonk & Zn., te Enkhuizen, een bouwmaterialenzaak, die in West-Friesland haar operatieterrein heeft.

Directieleden Ned. Basalt-Mij. in arrest

De PRA te Alkmaar arresteerde drie directeuren van de Nederlandsche Basalt-Maatschappij te Zaandam, de heren S. Prins te Bloemendaal, L.A.W. van Zanten te Santpoort en H.N. Hooyschuur te Harlingen. De Nederlandsche Basalt-Mij heeft volgens een accountantsonderzoek voor de Duitsche Wehrmacht werken uitgevoerd voor een bedrag van ongeveer zes en twintig miljoen gulden. Bron: Het Parool 19-12-1946

Verschillende aanleidingen, vooral ook een administratieve splitsing, deden de behoefte voelen om tot verdere differentiatie over te gaan. Zo werd het aannemingsbedrijf in 1948 uit de firma gelicht en ondergebracht in de naamloze vennootschap: N.V. Aannemingsbedrijf M. Zaandam.

Naast de bedrijfstak wegenbouw werd het bedrijf begin jaren vijftig uitgebreid met een afdeling Utiliteitsbouw, gezien de grote behoefte aan nieuwe woningen en bedrijfsgebouwen na de beëindiging van de tweede wereldoorlog.

Prins droeg de dagelijkse leiding van het NBM-concern in de vijftiger jaren over aan zijn zoon Ir. Hendrik Dirk Prins en aan zijn schoonzoon Leonardus Adrianus Wilhelmus van Zanten.

De afdeling wegenbouw ging onvermoeid verder en breidde zich gestadig uit. In Wageningen verrees een nieuw bedrijfskantoor, in 1952 werden de bedrijfsgebouwen in Den Haag in gebruik worden genomen. Gezien de vele werken die in laatst genoemde gemeente en omgeving gedurende de afgelopen jaren zijn uitgevoerd, werd aldaar een terrein aan de Zonweg in erfpacht genomen waar behalve de benodigde bedrijfsgebouwen, ook een permanente asfaltinstallatie werd opgetrokken.

Niet alleen de grote vraag naar bouwobjecten was aanleiding tot verdere uitbreiding van de zaken, doch ook de daaruit voortvloeiende behoefte aan bouwmaterialen, meer in 't bijzonder metselstenen. Dit leidde tot de exploitatie van de in Kerkdriel gevestigde steenfabriek De Bommelerwaard. Hierdoor werd de N.V. Basalt & Bouwstoffen M. in staat gesteld haar behoefte aan metselstenen te dekken. Ook de betonfabrieken vroegen dringend om uitbreiding. Door aankoop van terrein en vergroting van de bestaande outillage werd hierin grotendeels tegemoet gekomen.

In de jaren '70 werd het accent, dat lag op de aanleg van nieuwe wegen, verschoven naar onderhoud en verbeteren van bestaande wegen. De NBM, intussen zetelend in Den Haag, ging regionaler te werk en zo geschiedde het dat men in onderhandeling ging met wegenbouwbedrijven die in hun regio niet alleen een redelijk marktaandeel hadden, maar ook een goede naam hadden. Zo werden de volgende aannemers ingelijfd bij de Verenigde NBM bedrijven:

  • Snitjer's aannemings- en wegenbouw maatschappij N.V. te Hellum.
  • Aug. van Dijck-Petit wegenbouwmaatschappij B.V. - Bergen op Zoom.
  • B.V. Moderne wegenbouw - Heerlen.
  • Gelderse Wegen- en Waterbouw (GWW) - Apeldoorn.
  • B.V. Transport- en Aannemingsbedrijf v/h/ Barendregt B.V. - Den Haag.
  • Aannemingsbedrijf Van Roosmalen B.V. - Honselersdijk.

Op 30 juni 1988 fuseerden de aannemingsbedrijven NBM en Amstelland Concernbeheer onder de naam NBM Amstelland N.V. Zo ontstond het op één na grootste bouwbedrijf van Nederland, met ongeveer 5000 medewerkers. De Hollandse Beton Groep (HBG) was op dat moment, met 12.000 medewerkers, groter.

In 1989 werd het Van Welzenes Spoorbouw Bedrijf overgenomen, dat in 1997 NBM Rail ging heten.

In 1992 werd besloten voor een doorgroei in de bouwmaterialenhandel om minder conjunctuurafhankelijk te zijn. Daarbij werden de Kalkzandsteenfabriek Roelfsema te Hoogersmilde en Cementbouw dat naast handelsactiviteiten ook betoncentrales bezat, overgenomen. Ook werd NBM-Amstelland franchisenemer in een 50-tal doe-het-zelfwinkels van Intergamma, onder de formules Gamma en Karwei. Een verliesgevende fabriek voor thermische grondreiniging te Schiedam bleek niet levensvatbaar en werd in 1996 gesloten.

Rond 1998 werd ook Wilma Bouw overgenomen, waarmee geacht werd synergie te ontwikkelen. Aldus ontstond een bedrijf met 9636 werknemers. Met name in de bouwsector waren de resultaten niet rooskleurig. Onder leiding van president-commissaris Cor Boonstra, werd op 1 september 2000 besloten het bedrijf te splitsen. De bouwactiviteiten kwamen onder de vleugels van de Koninklijke BAM Groep, die daarmee in omzet vrijwel zou verdubbelen.

Door NBM-Amstelland afgestoten naar BAM werden:

  • Beton- en industriebouw
  • Infrastructuur en Milieu
  • Railinfrastructuur
  • Verkeer, Telecom en Installaties
  • Nelissen van Egteren utiliteitsbouw
  • Wilma woningbouw

Het bedrijf ging voortaan als Koninklijke BAM NBM NV door het leven, het resterende deel, handel en industrie met betrekking tot bouwmaterialen en projectontwikkeling, onder de naam Amstelland NV.

Koninklijke BAM NBM nv ontwikkelt, realiseert en onderhoudt bouwwerken en installaties voor wonen, werken, transport en recreatie. De uitvoering ligt in handen van werkmaatschappijen die deel uitmaken van de sectoren: BAM NBM Bouw; BAM NBM Vastgoed: BAM NBM Infra; BAM NBM Techniek. Met een verwachte omzet voor 2001 van 2.750 miljoen euro en ruim 13.000 medewerkers is Koninklijke BAM NBM nv de grootste bouwonderneming op de Nederlandse markt. Koninklijke BAM NBM nv staat genoteerd aan de beurs te Amsterdam en heeft Nederland en België als thuismarkten.

Nadat BAM NBM in 2002 ook de Hollandse Beton Groep HBG overnam, verdween de afkorting NBM, honderd jaar na oprichting, uit de naam van de aldus ontstane groep, die toen Koninklijke BAM Groep ging heten.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/nederlandsche_basalt_maatschappij_nbm.txt
  • Laatst gewijzigd: 2022/06/30 12:26
  • door zaanlander