Poelboerderij, Stichting
Stichting De Poelboerderij in Wormer beleefde in 1988 haar oprichting. Een groep betrokken mensen uit de Zaanstreek besefte dat de unieke natuurlijke en cultuurhistorische waarde van het Wormer- en Jisperveld wel eens door economische factoren verloren zou kunnen gaan.
Door schoonheid en rijkdom aan flora en fauna van één van de grootste weidevogelbroedgebieden van Noord-West-Europa, onder de aandacht van een breed publiek te brengen, wilde de stichting de unieke waarden van dit bijna duizend jaar oude veenweidegebied in stand houden. Dit in samenwerking en met steun van de Vereniging voor Natuurmonumenten, de beheerder van een groot deel van het Wormer- en Jisperveld.
25 jaar
Stichting De Poelboerderij vierde in 2013 haar 25-jarig jubileum dankzij circa 150 vrijwilligers, de Vrienden van de Poelboerderij, collega’s van Natuurmonumenten en niet vergeten externe relaties op gemeentelijk niveau. En zeker allen die steeds maar weer bereid waren de activiteiten in de media op te nemen.
Het begin
Alles heeft een begin. Volgens overlevering is in de jaren tachtig van de vorige eeuw bij een drietal natuurhobbyisten, wonend in de omgeving van het Wormer- en Jisperveld, het idee geboren om in een leegstaande boerderij van de gemeente Wormer een natuureducatiecentrum op te zetten. Dat drietal bestond uit de toen nog vrij jonge bioloog Ron van’t Veer, kunstschilder Wim ter Weele, terreinmedewerker Natuurmonumenten Ed Zijp.
Deze drie natuurpioniers gaven in 1988 notarieel gestalte aan hun ideeën door het oprichten van de ‘Stichting voor Veldstudie en Milieueducatie De Poelboerderij’. Met als belangrijkste doelstelling: ‘Het vergroten van de kennis en het stimuleren van het inzicht in de waarde van de natuurgebieden in de regio Zaanstreek-Waterland’. En dit door middel van het organiseren van excursies, het geven van natuuronderwijs aan jonge scholieren, het geven van lezingen, enzovoorts.
Oude boerderij
De oude boerderij leende zich niet voor al die bedachte nieuwe activiteiten. Daar was heel duidelijk een grondige verbouwing en dus geld voor nodig. En dat geld was er niet. Eigenaar van De Poelboerderij was de gemeente Wormer, die wel wat zag in een Natuurcentrum, maar voor het gebruik ervan een flinke huurprijs vroeg. Een niet te realiseren bedrag, waarover duidelijk onderhandeld moest worden.
In 1990 ging de gemeente om. Een in 1989 door de Stichting gepresenteerd beleidsplan speelde daarbij een belangrijke rol. In dat plan werd onder meer een grondige verbouwing van circa 200.000 gulden voorgesteld. En dat met de cruciale vraag of de gemeente niet wilde nadenken over de mogelijkheid of de huurkosten niet jaarlijks in hun begroting opgenomen zouden kunnen worden.
Vijf jaar
In 1990 ging de gemeente daarmee akkoord en wel voor een periode van vijf jaar. De huur werd gesubsidieerd en het beleidsplan geaccepteerd. Exploitatiekosten moesten gedekt worden door de stichting zelf uit inkomsten van de activiteiten. De gemeente gaf de stichting zo alle gelegenheid om het nodige geld te bijeen te krijgen door subsidiegevers te benaderen.
Dat geld, nodig om de boerderij op te knappen en vooral de nodige ervaring op te doen als educatief natuurcentrum, kwam er. Maar niet gemakkelijk. Het eerste subsidiebedrag werd toegezegd door de stichting VNLB. Het WWC Fonds ‘Jongeren bouwen voor jongeren’ volgde en successievelijk meer gevers, waaronder de gemeente Wormerland, de provincie en Natuurmonumenten. In totaal twaalf betrokkenen die samen een bedrag van 325.000 gulden op tafel legden.
Verbouwing
Er werd een begin gemaakt met de verbouwing van de boerderij voorafgegaan door veel creatief denkwerk. Een aantal faciliteiten waaronder een ontvangst- en een expositieruimte, een diafilmzaal, een leslokaal voor educatieve kennisoverdracht en sanitaire voorzieningen. Dat nam een paar jaar in beslag. Voor de verbouwing was naast geld ook veel arbeid nodig. Een beroep werd gedaan op hulp van ‘Jongeren bouwen voor jongeren’ en op een aantal enthousiaste vrijwilligers. In 1992 was het karwei klaar en kon de aangepaste Poelboerderij als Natuurinformatie Centrum feestelijk worden geopend door gedeputeerde Frans Tielrooy.
Excursies
Er bleek voor excursies heel veel belangstelling te bestaan. Een oude koeienboot of boerenplat, zoals die tot tevredenheid wordt gebruikt, werd door Natuurmonumenten beschikbaar gesteld. Het lukte om deskundige gidsen en schippers te werven en indien nodig zelf op te leiden.
Scholen in de Zaanstreek en omgeving raakten geïnteresseerd in educatief natuuronderwijs. Al deze nieuwe en ook snel groeiende activiteiten vroegen om een meer structurele begeleiding. Coördinator Paulien Dubbeld werd hiervoor als parttime medewerker aangetrokken.
Bestuursvoorzitter Willem Rol zorgde vanaf 1992 voor continuïteit van de stichting. In de jaren rond 1995 groeiden de activiteiten kwalitatief en kwantitatief tot volle tevredenheid. Veel aandacht werd geschonken aan thematisch getinte vaarexcursies, jeugdeducatie en het op peil houden van vrijwilligers.
Veel energie
Publiciteit eiste veel energie op, aanvankelijk nog regionieuws dat werd uitgebreid tot provinciale informatie via toezending van persberichten plus illustratieve foto’s naar een groot aantal kranten. Het aantal vrijwilligers groeide mee van dertig naar meer dan honderd!
In 1994 werd het initiatief genomen om de hooikap bij het bezoekerscentrum op te knappen. Veel gereedschap voor onderhoud kreeg een andere plek. Het benodigde geld, circa 40.000 gulden, werd bijeengebracht door Natuurmonumenten, Recreatieschap Waterland, Vrijwillig Natuur- en Landschapsbeheer en de Zaanse Vogelbeschermingswacht. Het plan voorzag in het maken van een eerste verdieping als overblijfruimte voor vrijwilligers en verhuur aan derden voor vergaderactiviteiten.
Flow
Bij Bezoekerscentrum De Poelboerderij zat men niet stil. Men leefde door de gestage groei in een soort flow. Expansie was nodig om de status van de gehele organisatie te versterken. Hierbij werd gedacht aan het in cultuur brengen van een elf hectare groot veenweidegebied direct naast De Poelboerderij. Een terrein dat gebruikt kon worden voor educatieve- en recreatieve doeleinden. Er werd in 1996 een 600.000 gulden kostend plan gemaakt en aan de gemeente Wormerland ter goedkeuring aangeboden. Een brede discussie ontstond. Voor het gemeentebestuur geen gemakkelijke beslissing om voor dit initiatief een vergunning af te geven.
De Trickel
Dat veenweidepark met de doopnaam De Trickel, werd gekocht van de gemeente Wormerland voor één gulden. Daarna is het park overgedaan aan Natuurmonumenten om het beheer en de exploitatie voor de langere termijn te continueren. Het park zou een miniatuur kopie van het Wormer- en Jisperveld moeten worden met eilandjes en verschillende gras- en rietlandjes. Een natuurgebied waar diverse soorten weidevogels zich thuis moesten voelen en de flora ook rijkelijk aanwezig moest zijn.
Een park met een fraaie vogelkijkhut en wat later een pontje om een complete afgeronde wandeling te kunnen maken. Tevens een park waarin voor de jonge jeugd een uitkijktoren en mogelijk in de toekomst nog meer leuke attributen konden komen. Er kwam ruim 500.000 gulden aan subsidies binnen met als belangrijkste gevers het Honing-Laan Fonds, de provincie Noord-Holland en het VSM-fonds. In 1999 werd met het aanleggen van het park begonnen. Twee jaar nam het werk in beslag. In september 2001 opende burgemeester Peter Tange De Trickel officieel.
Tweede boot
Vanwege de constant groeiende belangstelling voor vaarexcursies ontstond er behoefte om een tweede boot in te kunnen zetten. Het uitsluitend varen met de boerenplat gaf problemen. Dat werd opgelost worden door aanschaf van een tweede boot. Er werd gekozen voor een accu aangedreven fluisterboot die in de loop van 2005 in de vaart kwam onder de naam Modderkruiper. In 2007 kwam een door Nuon gesponsord nieuw botenhuis gereed voor de excursieboten dat ook door de sponsor werd voorzien van zonnepanelen die voldoende energie leveren om de boot te laten varen.
Waterspeelplaats
Nieuw is ook de voor kinderen ontworpen waterspeelplaats, direct naast de hooikap. Een waterspeelplaats voor de jeugd van 9 bij 27 meter, waarin de waterhuishouding in de Noord-Hollandse polders via een aantal hand-aangedreven attributen wordt nagebootst, zoals een waterinlaat, sluisdeuren, een schoepenrad, een vijzel, en hijskranen. Ook nieuw is een kettingpontje in De Trickel, waardoor een rondwandeling mogelijk werd. Ook de uitkijktoren voor de jeugd, gefinancierd door De Junior Kamer Zaanstreek werd in 2013 na diverse veiligheidstesten in gebruik is genomen.
Kneppelsoord
Nieuw is natuurlijk ook het recreatie- en educatieproject Kneppelsoord, aan de overkant van De Poel. Een 1,5 hectare groot gebied dat grenst aan een twee hectare groot natuurterrein van Natuurmonumenten. Ruimte voor jeugdeducatie en voor leerlingen van scholen die De Poelboerderij regelmatig komen bezoeken.
Tevens is Kneppelsoord ingericht als recreatief centrum voor inwoners van Wormerland dat beschikt over creatieve faciliteiten zoals touwtrekken, polsstok springen, het houden van kussengevechten, een klimrek en een evenwichtsbalk. Kneppelsoord is eigendom van en ingericht door de gemeente Wormerland. Een ploeg vrijwilligers van Bezoekerscentrum De Poelboerderij onderhoudt Kneppelsoord.
Algemeen Nut
Stichting Bezoekerscentrum De Poelboerderij heeft de status verkregen van een Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI). Voor de schenker wil dat zeggen dat hij of zij een gift mag aftrekken voor de belasting. De status heeft ook belastingvoordelen voor de Stichting.
Stichting Bezoekerscentrum De Poelboerderij heeft een eigen website in beheer.