De ontwikkeling

Waarom was het in 1972 noodzakelijk dat 10 Zaanse gemeenten een gemeenschappelijke regeling aangingen om te komen tot één regionale brandweerorganisatie, als de korpsen onderling al vijftig jaar samenwerkten in de "Bond van Zaanse Brandweercorpsen”plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBond van Zaanse Brandweercorpsen

Voorblad Gedenkboek 30 jaar Bond van Zaanse Brandweercorpsen 1952. Archief Gerrit J. Schenk Indien getracht wordt een overzicht te geven van de totstandkoming, werkwijze en bedoeling van de Bond van Zaanse Brandweercorpsen, is de vraag of er wel een juist beeld kan worden geschetst.
?

Allereerst omdat vanuit deze bond zelf de wens daartoe werd uitgesproken. Al in oktober 1970 speelde deze zaak binnen deze bond.
Hoe langer hoe meer won de mening veld dat één centrale melding en alarmering voor de Zaanstreek noodzakelijk was, en dat de repressieve en preventieve brandbestrijding gecentraliseerd diende te worden en dat de bond als zodanig goed functioneerde, maar dat bij dit alles eigenlijk een formeel wettelijke basis ontbrak.
De Bond van Zaanse Brandweercorpsen heeft dan ook in eerste instantie een ontwerp gemeenschappelijke regeling opgesteld.
Uit juridische en ook uit doelmatige overwegingen moest voor deze regeling echter een andere opzet worden gemaakt. Maar het principe zoals dat in het ontwerp van de Bond van Zaanse Brandweercorpsen was neergelegd, bleef onaangetast.
De gemeenschappelijke regeling vormde de formele basis waarop daadwerkelijk verder gebouwd kon worden.
De kring van Zaanse burgemeesters, -vanuit hun functie als hoofd van de brandweer-, heeft zich van harte achter dit initiatief geschaard. Dit o.a. omdat één van de knelpunten bij de alarmering steeds was geweest dat men in de Zaanstreek met een groot aantal verschillende alarmnummers te maken had.

de meldtafel in de B.B.-commandopost te Westzaan. Foto Derk Peeters

Ook waren op dat moment, de technische mogelijkheden voor rechtstreekse telefonische verbindingen aanzienlijk uitgebreid. Men aarzelden dan ook niet om de totstandkoming van een gemeenschappelijke regeling te bevorderen.
Zo werd door de Bond van Zaanse Brandweercorpsen het initiatief genomen tot een hechtere samenwerking van de brandweren onderling en tot een betere samenwerking op regionaal niveau met andere hulpverlenende instanties en bovendien tot de realisering van één centraal meldpunt voor de gehele brandweer, dat tevens als meldpunt voor ander instanties kon gaan dienen.
Voor Zaandam kwam dit initiatief precies op het goede moment, omdat het politiebureau vanuit de Vinkenstraat in Zaandam verplaatst ging worden naar het voormalig pand van Polak & Schwarzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolak & Schwarz

Voorheen te Zaandam gevestigd essence- en smaakstoffenbedrijf; verplaatst naar Hilversum en aldaar onder de naam I.F.F. deel uitmakend van een internationaal concern.

Het bedrijf kwam voort uit nevenwerkzaamheden van Leopold Schwarz, zoon van een hotelhouder te Zutphen. Hij werkte in het hotel van zijn ouders, maar trad in de jaren '80 van de 19e eeuw ook op als agent van een essencefabriek, die voornamelijk aan bakkerijen leverde. In 1889 zette hij een eigen bedrijfje op waar…
aan de Provicialeweg te Zaandam, kwam het Zaandamse brandalarmeringssysteem op de helling te staan. De reden hiervan was dat een van de hoofdmeldpunten hierdoor verloren ging.
Het is dan ook te begrijpen dat men met beide handen de mogelijkheid heeft aangegrepen deze onder te brengen in de commandopost/bunker van de “Bescherming Bevolkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBescherming Bevolking (BB)

Organisatie ter ongewapende bescherming van de bevolking, in de Zaanstreek ingesteld per 1 januari 1953, ontbonden in 1986. Bescherming Bevolking ontstond na en als reactie op de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog was duidelijk geworden dat bijvoorbeeld bij luchtaanvallen ook de burgerbevolking aan gevaren kon zijn blootgesteld. Daarom werd er grote waarde gehecht aan de instelling van een goed georganiseerde bevolkingsbescherming, die onder buitengewone omstandig…
” in Westzaan. Deze commandopost was een zogenaamd bomscherfvrij bovengronds bunkergebouw.
Het besluit de commandopost in Westzaan te kiezen mag zeker niet worden gezien als een poging de brandweer bij de Bescherming Bevolking onder te brengen. Het beruste uitsluitend op zeer praktische gronden. Namelijk dat de ligging binnen de regio uitermate gunstig was en het materiaal o.a. de telefonische verbindingen en de noodstroomvoorziening die daar al aanwezig waren, optimaal gebruikt konden worden. Het initiatief van de Zaanse brandweer verdient dan ook alle respect. In zijn uitwerking vormde het dan ook de basis voor een efficiënte organisatie voor de rampenbestrijding in vredestijd.

Op 31 augustus 1972 werd door de voorlopige ledenraad van de Regionale Brandweerorganisatie Zaanstreek i.o., de brandweerlieden van de Bond van Zaanse Brandweercorpsen en de Vereniging van Zaanse Bedrijfsbrandweren uitgenodigd om te solliciteren op de functie van brandwacht op de Alarmcentrale van de Regionale Brandweerorganisatie Zaanstreek, waarvoor op dat moment 6 plaatsen in te vullen waren.
De Gemeenschappelijke regeling hiertoe was op dat moment met uitzondering van de gemeenten Wormer en Wijdewormer aanvaard.

De alarmcentrale

Per 1 maart 1973 waren 6 brandwachten in dienst getreden en als zodanig begonnen met hun werkzaamheden op de de Alarmcentrale, gevestigd in de Commandopost van de Bescherming-Bevolkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBescherming Bevolking (BB)

Organisatie ter ongewapende bescherming van de bevolking, in de Zaanstreek ingesteld per 1 januari 1953, ontbonden in 1986. Bescherming Bevolking ontstond na en als reactie op de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog was duidelijk geworden dat bijvoorbeeld bij luchtaanvallen ook de burgerbevolking aan gevaren kon zijn blootgesteld. Daarom werd er grote waarde gehecht aan de instelling van een goed georganiseerde bevolkingsbescherming, die onder buitengewone omstandig…
aan de Middel 6 te Westzaan.
Nog voor de officiële opening van de Alarmcentrale werd deze al op 2 april 1973 beproefd tijdens zwaar noodweer en op 10 mei 1973 tijdens een grote uitslaande brand in de droogkamers van “de twee gebroeders” van de fa. William Pontplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPont-Meijer bv

Houthandel te Zaandam, bij Zaankanters beter bekend als NV Houthandel v/h William Pont, van welk bedrijf Pont-Meijer de voortzetting is. De in 1806 geboren William Pont richtte samen met Jacob Boot in 1828 te Edam de firma Jacob Boot & Comp. op. De 22-jarige Pont bracht een van zijn grootvader verkregen erfenis in. Zijn invloed in de kleine onderneming groeide geleidelijk, getuige enkele naamswijzigingen: van Jacob Boot & Comp, naar Firma Boot en Pont, vervolgens Pont & Boot en t…
op het eiland in Zaandam.

Op 16 mei 1973 werd de Alarmcentrale officieel geopend door de commissaris der koningin van de provincie Noord-Holland de heer F.J. Kranenburg. Hierbij werd een stukje bandopname van het mobilofoonverkeer tijdens de grote brand bij de fa. William Pont afgespeeld, waarbij de heer Kranenburg de opmerking plaatste: Het klinkt nu al professioneel, geweldig!

In 1973 hadden alle aangesloten gemeenten nog hun eigen alarmnummer vandaar dat op de meldtafel in de BB-commandopost nog 10 losse telefoonapparaten stonden met elk een andere alarmnummer uit het verzorgingsgebied. Maar al snel werd het telefoonnummer 323232 ingevoerd, zodat men waar men zich ook in de Zaanstreek bevond met dit nummer de alarmcentrale kon bereiken.

De niet meer in gebruik zijnde Alarm-Centrale Middel 6, Westzaan gemeente Zaanstad. Foto Gerrit J. Schenk

Op 1 december jaar 1976 werd de Alarmcentrale verplaatst van de oude BB-commandopost naar een nieuw gebouw aan de overkant van de weg.

Meldtafel Alarmcentrale Westzaan 1975. Bron Beeldbank Gemeentearchief Zaanstad.

op 1 januari 1978 werd de Gemeenschappelijke regeling “Algemene Hulpverleningsdienst Zaanstreek-Waterland” afgekort AHV van kracht.
Deze nam de alarmcentrale-taak van de Regionale Brandweerorganisatie Zaanstreek over. Een van de redenen daarvoor was de samenvoeging van de ambulanceregio’s Zaanstreek en Waterland per 5 februari 1974. Bovendien werden de gemeente Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Krommenie, Assendelft en Westzaan in 1974 samengevoegd tot de gemeente Zaanstad. Hiermee werd de taak van de alarmcentrale uitgebreid met alarmeringen voor diverse diensten o.a. met meldingen voor de Politie, Ambulancedienst, Gemeentewerken, en Bedrijfsartsen.

De in de AHV deelnemende gemeenten waren: Oostzaan, Zaanstad en de Waterlandse gemeenten Beemster, Broek in Waterland, Edam-Volendam, Ilpendam, Jisp, Katwoude, Landsmeer, Marken, Monnickendam, Purmerend, Wijdewormer, Wormer en Zeevang en per 1 september 1978 de gemeente Graft-de Rijp.
De AHV heeft gefunctioneerd tot 1 februari 1979, waarna haar taak werd overgenomen door de Regionale Brandweer Waterland met een alarmcentrale in de brandweerkazerne aan de Gorslaan te Purmerend. de Alarmcentrale in Westzaan hield hiermee op te bestaan.
In juni 2007 is de gemeenschappelijke meldkamer van de politie Zaanstreek-Waterland en de Regionale Brandweerorganisatie Zaanstreek-Waterland in gebruik genomen.
Deze meldkamerkamer is gevestigd op de bovenste etage van het Brandweercomplex aan het Prins Bernhardplein te Zaandam.
Sinds 1 januari 2014 vormen de brandweerorganisaties in de regio Zaanstreek-Waterland samen één regionale brandweer: Brandweer Zaanstreek-Waterland. De acht gemeenten in de regio vormen samen de Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland (VrZW). De regionale brandweer Zaanstreek-Waterland maakt deel uit van de veiligheidsregio conform de Wet veiligheidsregio's (Wvr) van 11 februari 2010.

Literatuur:

  • Brochure REGIONALE BRANDWEERORGANISATIE ZAANSTREEK, maart 1972 uitgegeven door Voorlichting Zaanstreek
  • Documenten gemeentearchief Zaanstad
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/regionale_brandweerorganisatie_zaanstreek.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:08
  • (Externe bewerking)