verzekeringswezen

In de Zaanstreek bestond eeuwenlang een hoge graad van economische bedrijvigheid op allerlei gebied. Daaruit voort kwam de behoefte aan mogelijkheden om het financiële risico daarvan zo veel mogelijk veilig te stellen. Misschien kan zelfs worden gesteld, dat bepaalde takken van handel of industrie zich minder of in elk geval anders ontwikkeld zouden hebben als niet enige vorm van mogelijkheid tot overdracht van het financiële risico had bestaan. De kleinschaligheid van de Zaanse samenleving en het feit, dat hier vele - verhoudingsgewijs kleinschalige - economische activiteiten van dezelfde soort plaatshadden heeft er zeker toe bijgedragen, dat de onderlinge vorm van verzekeren - anders gezegd het gezamenlijk aanvaarden van risico - hier al snel wortel schoot en tot uitwerking kwam.

Aanhef van hel olieslagerscontract, 5mei 1733

Ook het Zaanse gemeenschapsgevoel - in weerwil van de individualistische inslag van de Zaankanter toch altijd sterk aanwezig - en de in een kleine gemeenschap voorhanden liggende sociale controle boden daarvoor positieve uitgangspunten. De oudste sporen zijn gevonden in de tweede helft van de 17e eeuw. Reeds in 1663 kwam een contract tot stand op de inhoud van acht oliemolens. Het werd in 1694 vervangen door een nieuw contract op 10 oliemolens, in 1715 door een op 21 oliemolens en in 1719 door een op 22 oliemolens. In 1724 hield het op te bestaan.

In 1669 sloten zes Zaandijkse gaandehouders van oliemolens een contract op 7 molens, dat in 1674 werd opgeheven, maar in 1682 nog eens vernieuwd werd op acht molens. Verreweg het bekendste molencontract is het zogeheten Olijslagerscontractplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlieslagerscontract

Vorm van collectieve onderlinge brandverzekering. Al in 1663 in de Zaanstreek door eigenaars van oliemolens overeengekomen. Het contract, waarbij in 1727 alle 141 Zaanse oliemolens waren betrokken, geldt als de eerste vorm van verzekering ter wereld. Het heeft bijna 250 jaar bestaan; doordat de fabrikanten gaandeweg verzekering ter beurze gingen prefereren, is het fonds in 1912 ontbonden.
van 1727, aanvankelijk beperkt tot de voorraden van oliemolens. Na 1738 ook het brandrisico van de molens zelf dekkend, dat - zij het diverse malen gewijzigd - tot 1912 in stand bleef. In de oprichtingsakte heet het: 'Contract van de laangh (lading, inhoud) van Olijmolens'.

Van onderlinge verzekering van papiermolens is reeds sprake in contracten van 1683, 1694, 1703 en 1714. Papiermolens vormden ook het leeuwendeel van het 'Onderlinge Contract van Assurantie van Brant van Moolens', opgericht in 1733. Dit heeft tot l903 bestaan. Nagenoeg alle Zaanse papiermolens waren bij dit Papiermakerscontract ondergebracht. Duidelijk - en ook wel begrijpelijk - hadden de onderlinge contracten, behoudens enkele uitzonderingen, de specialisatie per bedrijfstak of per risicosoort als uitgangspunt. Zo verbonden in 1716 en in l7l7 twee groepen van kaaskopers uit Wormerveer zich onderling ter verzekering 'so in opsigt van haren huysen als kaaskoperije'. Ook de onderlinge verzekering in de Zaanse walsvisvaart, die eveneens zeer vroege sporen heeft nagelaten, richtte zich - en wel van reis tot reis - zeer specifiek op die bedrijfstak. Reeds in 1677 was sprake van vereniging van 27 reders met 38 schepen.

Na 1782, toen de walvisvangst op zijn retour was, werd geen verzekering op dit gebied meer gevonden. Op bredere basis - aldus reeds een vroeg gedateerde behoefte daaraan tot uitdrukking brengend - was het in 1728 opgerichte 'Brand-Kontrakt van Brood Bakkerijen en andere Gebouwen aan de Zaan', in 1818 nog eens vernieuwd. Na de bevrijding uit de Franse overheersingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFranse tijd

De Franse tijd in Nederland duurde van 1795 tot 1813 en was een periode van grote veranderingen. Nederland werd bezet door Franse troepen onder leiding van Napoleon Bonaparte, wat leidde tot economische en politieke veranderingen. De Zaanstreek werd hard getroffen door de Franse bezetting, vooral door het Continentaal stelsel dat de handel en economie negatief beïnvloedde. Ondanks alle veranderingen bracht de Franse tijd ook nieuwe ideeën met zich mee, zoals wetten die gelijkheid vo…
deed zich in geheel Nederland de behoefte aan verzekeren geleidelijk aan meer kennen. Het aantal maatschappijen, waaraan men zijn belangen kon toevertrouwen behalve de louter plaatselijk werkende dan wel specifiek gerichte Onderlinges was daarenboven verhoudingsgewijs toch nog gering. Tegen deze achtergrond kan het eind 1819 genomen besluit gezien worden om ook in de Zaanstreek te komen tot de oprichting van een commercieel opgezette verzekeringsmaatschappij op onderlinge basis.

In een dagboek van Jacob Honig Jz. uit Zaandijk staat aangetekend: 'Anno 1819 alhier opgerigt een Onderlinge Brandwaarborg-Maatschappij onder het Bestuur van Jan Koning als Directeur'. Hieruit zou voortkomen Koning & Boeke van 1819plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning & Boeke van 1819

Verzekeringsmaatschappij in Zaandijk.

Na de bevrijding uit de Franse overheersing deed in geheel Nederland de behoefte aan verzekeren zich geleidelijk meer kennen. Het aantal maatschappijen waaraan men zijn belangen kon toevertrouwen was (behalve de louter plaatselijk werkende, of specifiek gerichte, 'onderlingen') echter nog gering. Tegen die achtergrond kan het in 1819 genomen besluit worden gezien om ook in de Zaanstreek te komen tot de oprichting van een commercieel…
, die thans als onderdeel van Stad Rotterdam Anno 1720 nv landelijk werkzaam is. Een andere landelijk werkende en in de Zaanstreek gevestigde Maatschappij die in dit bestek aandacht verdient, is Vezeno Schadeverzekeringen nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVezeno Schadeverzekeringen nv

Landelijk werkende verzekeringsmaatschappij, gevestigd in Zaandam.

In de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog stond de ziektekostenverzekering in ons land eigenlijk nog in de kinderschoenen. Ziekenfondsverzekeringen waren nog lang geen gemeengoed en de particuliere ziektekostenverzekeringen verkeerden nog in een primitief stadium. In de oorlog kwam onder druk van de Duitse bezetter het ziekenfondsbesluit tot stand, waarmee de werknemers met een inkomen onder de 'wels…
Schadeverzekeringen NV. Opgericht in 1947 als Stichting voor Verzekering tegen Ziekenhuis- en Operatiekosten (Vezeno), werd deze in 1966 omgezet in Vezeno Schadeverzekeringen NV. Een Zaanse maatschappij, die eveneens landelijk werkte maar inmiddels niet meer actief is, was de Zaanlandsche Assurantie Compagnieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Assurantie Compagnie

Zaanse verzekeringsmaatschappij, die landelijk werkte maar inmiddels niet meer actief is. De Zaanlandsche Assurantie Compagnie (ZAC) werd opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie, daarin spoedig gevolgd door
(ZAC), opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie.

drs. D.H. Hueting

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/verzekeringswezen.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:06
  • (Externe bewerking)