Waterland
De streek ten noorden van het IJ en ten oosten van de Zaanstreek. Aanvankelijk werden tot Waterland, dat steeds een waterschap vormde (zie: De Waterlanden, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterlanden, de
Waterschap, gevestigd te Midden-Beemster, tengevolge van schaalvergroting op waterstaatkundig gebied in de jaren '80 van de 20e eeuw ontstaan door samenvoeging van het eerdere hoogheemraadschap Waterland met andere polders, heemraad- en waterschappen ten oosten van de Zaan. Hierdoor behoren vroeger zelfstandige waterstaatkundige lichamen, waaronder het heemraadschap Wormer, J isp en Nek, de Schaalsmeerpolder. de Enge Wormer, de Halerbroek of Kalverpolder, de polder Oostzaan, de … en Waterstaatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterstaat
Onder het begrip waterstaat wordt verstaan: de toestand van een gebied ten opzichte van het zich binnen dat gebied bevindende water. De waterstaatkundige verzorging of waterhuishouding van de Zaanstreek wordt uitgeoefend door het rijk, de provincie, de gemeenten Zaanstad, Wormerland en Oostzaan, de laatste gemeente in geringere mate en voornamelijk op het gebied van het binnen deze gemeente vallende stelsel van rioleringen, en voor het grootste deel door waterschappen. Deze waterscha…), de stad Monnickendam en het gebied van zes hoofddorpen gerekend, te weten: Broek in Waterland (als middelpunt), Landsmeer, Ransdorp, Schellingwoude, Zunderwoude (al in 1811 met Broek verenigd) en Zunderdorp. Door 20e-eeuwse ontwikkelingen, uiteindelijk resulterend in gemeentelijke samenvoegingen, is de naam Waterland nu verbonden aan een groter gebied, waarbij Purmerend min of meer het centrum van gezamenlijke verzorgende diensten werd. Tot dit gebied behoort nu bijvoorbeeld ook de gemeente Wormerlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerland
Per 1 januari 1991 gevormde zelfstandige gemeente, ontstaan door samenvoeging van de eerdere gemeenten Wormer Jisp en De Wijde Wormer De samenvoeging werd een feit toen op 27 juni 1990 de Eerste Kamer de Wet Gemeentelijke Herindeling Waterland bekrachtigde, die eerder door de Tweede Kamer was aangenomen. In de dorpen zelf is vruchteloos actie ondernomen om het besluit tot schaalvergroting te voorkomen. Bij de samenvoeging was ook een klein gedeelte van Purmerend, langs het Noordholla… als samenvoeging van de voormalige gemeenten Wormer, Jisp en Wijdewormer. Eerder werden Wormer en Jisp tot de Zaanstreek gerekend, terwijl de in 1626 drooggelegde Wijde Wormer een afzonderlijke waterstaatkundige en gemeentelijke eenheid vormde. Oostzaan dat als moederdorp van Oostzaandam tot de Zaanse dorpen behoorde, neemt een moeilijk te definiëren tussenpositie in, het is zowel op Amsterdam als op Waterland en Zaanstad georiënteerd. Niet alleen landschappelijk, ook in menig ander opzicht is Waterland steeds met de Zaanstreek vergeleken en ook min of meer verbonden geweest. Maar terwijl de Zaanstreek sinds de 17e eeuw een industriële ontwikkeling doormaakte, bleef Waterland een overwegend agrarisch gebied. Dit kan als voornaamste oorzaak worden gezien van het gegeven dat de feitelijke eenheid steeds minder als zodanig werd ervaren.