Leden van een in de late middeleeuwen in belang toegenomen geslacht als beheerders van het grafelijke leengoed in de vorm van de latere heerlijkheid van Assendelft. Onder enig historisch voorbehoud wordt de Assendelftse dorpsschout Barthoud, die in 1265 trouwde met vrouwe Maria van Heemskerk, aangemerkt als stamvader van dit adellijke geslacht. Zijn zoon, Gheraet (of Gerrit), werd in 1306 beleend met een “weer` (een aantal stukken land tussen hoofdsloten) bij het meertje de Vlietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVliet

Naam van een water onder Assendelft, vroeger een meertje, dat door een smal riviertje in verbinding stond met de Vlietsluis en daarmee het Wijkermeer.

Het meertje werd wel het Wijde Vliet genoemd, het riviertje het Nauwe Vliet. Een 'vliet' een waterloop, stroom of rivier. Aan de Vliet stond in de late Middeleeuwen het slot van de heren van Assendelft. Over het ontstaan van het Wijde Vliet doet een volksverhaal de ronde. Beverwijk en Westzaan bouwden gelijk een kerk. in zuidelijk Assendelft; deze Gerrit volgde daarna zijn vader op als schout.

Zijn zoon, opnieuw Barthoud geheten, ontving in 1316 de rechten die aan 'vrije luyden' waren toegekend. Dit was slechts het begin van de maatschappelijke opgang der Van Assendelfts. In 1328 kocht deze Barthoud het kasteel in Heemskerk dat later Slot 47 Assumburgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssumburg

Kasteel in de buurt Assum, vroeger behorend tot Uitgeest en thans tot de gemeente Heemskerk (dus buiten de Zaanstreek) dat vroeger tot woonstee diende van de Heren van Assendelft Zie ook: Slot aan de Vliet.

De huidige grondvorm van Slot Assumburg (dat nu al tientallen jaren als Jeugdherberg in gebruik is) ontstond omstreeks 1540, toen Gerrit van Assendelft het gebouw ingrijpend liet verbouwen. Ook in de 17e eeuw zijn vergaande veranderingen aan het slot doorgevoerd. Het oorspronkeli… ging heten. Dit was hem mogelijk door zijn huwelijk met de dochter van Dirk van den Wale, hofmeester van Graaf Willem III. Zijn kleinzoon, Barthoud II, trouwde een onwettige dochter van hertog Albrecht. Het is daaraan te danken dat Assendelft tot een 'Hoge Heerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeerlijkheid

Aanduiding van een rechtsgebied in de landsheerlijke periode (10e-16e eeuw), toen de Hollandse graven landrechten in handen gaven van 'heren', in feite schout en schepenen. Zij oefenden namens de grafelijkheid het overheidsgezag uit.' werd verheven. Weer een generatie later vinden wij Gerrit van Assendelft als president van de grafelijke raad, een bewijs van de steeds toenemende invloed van het geslacht.

De Assendelftse tak van de Van Assendelfts woonde tot 1617 op het Slot Assumburg; met de dood in dat jaar van (opnieuw een) Gerrit van Assendelft, die ongehuwd en kinderloos bleef, eindigde de band tussen de Heerlijkheid Assendelft en de Heren van die naam, die zich enige tijd ook “Baron van Haarlem noemden, hetgeen werd betwist door de Haarlemse stadsbestuurders en aanleiding gaf tot processen voor de Grote Raad van Mechelen. Of de drie bekend geworden Hugo's van Assendelft tot hetzelfde geslacht behoorden als de Heren van Assendelft is niet zeker. De naam wijst er wel op dat zij uit Assendelft afkomstig waren. De eerste werd in 1354 benoemd tot abt van het klooster (de abdij) van Egmond, kwam in conflict met de Heren van Egmond en vluchtte met de kloosterschat naar Antwerpen, waar hij in 1367 overleed.

Zijn zoon., eveneens Hugo geheten. was stichter van het Bernaditenklooster bij Heemstede. Tenslotte is een Hugo van Assendelft, gestorven in 1540, Heer van Veenhuizen en kanunnik aan het Hof in Den Haag geweest.

Literatuur:

J. de Boer: Assendelft, mededelingen over de geschiedenis van een Hoge Heerlijkheid; Mr. J.W. Groesbeek: Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland, Assendelftsburg.

Zie ook: Slot aan de Vlietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot aan de Vliet

Middeleeuwse woonplaats van de latere vrijheren van Assendelft, in het zuidelijk deel van Assendelft, bij het toen nog niet drooggemaakte meertje de Vliet. Er zijn geen afbeeldingen van het 'slot' bekend, waarschijnlijk is het een van steen gebouwde en versterkte burcht geweest, die in of vlak na 1400 is gebouwd en reeds in 1426 door brand verloren ging. Wellicht is reeds in 1306 door Gerrit (Gheraet) van Assendelft een (versterkte?) woonstee op dezelfde plaats gebouwd, aangez….