Haven bij houtzaagmolen of houtzagerij waar ongezaagd hout werd bewaard. Ook: de eigennaam van het deel van de Nieuwe Haven te Zaandam dat voor dit doel was ingericht. In het verleden wemelde het in de Zaanstreek van de balkenhavens; iedere houtzaagmolen (en later machinale houtzagerij) stond aan het water en bezat minstens een haven(tje). Zeer bekend was de balkenhaven ten westen van het eiland in de Voorzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorzaan

Het deel van de Zaan tussen het Eiland, de Prins Hendrikkade en de sluis te Zaandam, met andere woorden: het deel van de Zaan vóór de Dam. In het verleden maakte ook het huidige Zijkanaal G. deel uit van de Voorzaan, die toen direct in verbinding stond met het IJ en nabij het Ooster- en Wester-. De schepen die het hout de Zaanstreek binnen brachten werden hier gelost. Het was de taak van de balkenvlotters de losse balken tot vlotten te maken, en die vervolgens naar de molens te vervoeren. Een (wisselend) groot deel van de balken bleef evenwel in deze haven liggen, om later naar de molens te worden vervoerd. De balkenhaventjes bij de molens zelf hadden namelijk slechts een geringe capaciteit.

Ook na de opening van het Noordzeekanaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordzeekanaal

Kanaal dat Amsterdam sinds 1876 met de Noordzee verbindt. Daartoe werd de duinenkust doorgraven bij Velsen en het vervolgens ontstane IJmuiden. Een sluizencomplex en twee zich ruim 1500 meter in zee uitstrekkende pieren werden tevens aangelegd. Het kanaal, grotendeels met de hand gegraven waar 'Holland op z'n smalst' is, vormt een ruim 26,5 km lange verbinding tussen Noordzee en IJsselmeer en is van grote betekenis, niet alleen voor Amsterdam als havenstad, maar ook voor de Zaans… (1876) en het graven van Zijkanaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZijkanalen

Zijkanalen van het Noordzeekanaal, die de Zaanstreek op verschillende plaatsen met dat water verbinden. De meeste zijkanalen kwamen eerst gereed na volhardende actie vanuit de Zaanstreek.

Voor de Zaanstreek van belang zijn:

* Zijkanaal D is een waterweg in de gemeente Zaanstad. Het kanaal vormt de verbinding tussen de Nauernasche Vaart in G (1883, het Eiland in de Voorzaan werd hiermee van schiereiland een heus eiland) bleef deze situatie bestaan. De haven werd in de jaren 1883-1885 zelfs verbreed ten behoeve van de houtschepen en de balken; in deze tijd werd de Kuil tegenover Koog als nood-balkenhaven gebruikt. De balkenhaven ten westen van het Eiland werd na de verbreding vooral gebruikt door houthandel William Pontplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPont-Meijer bv

Houthandel te Zaandam, bij Zaankanters beter bekend als NV Houthandel v/h William Pont, van welk bedrijf Pont-Meijer de voortzetting is. De in 1806 geboren William Pont richtte samen met Jacob Boot in 1828 te Edam de firma Jacob Boot & Comp. op. De 22-jarige Pont bracht een van zijn grootvader verkregen erfenis in. Zijn invloed in de kleine onderneming groeide geleidelijk, getuige enkele naamswijzigingen: van Jacob Boot & Comp, naar Firma Boot en Pont, vervolgens Pont & Boot en t…, die zich op het Eiland had gevestigd. In deze tijd werd ook in de Nieuwe Zeehaven een enorme balkenhaven aangelegd, die 'Balkenhaven' als officiële naam kreeg. Reeds in de jaren `30 werd (door het uitblijven van balken) deze haven steeds minder gebruikt, maar na de Tweede Wereldoorlog benutte Bruynzeelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel-bedrijven.

Complex van houtverwerkende bedrijven dat producten vervaardigt voor de bouwerij. Voortgekomen uit Rotterdams bedrijf. Eerste vestiging in Zaandam in 1921 aan de Nieuwe Zeehaven. Uitgegroeid tot concern onder Holdingmaatschappij Bruynzeel bv met fabrieken op verschillende plaatsen in Nederland en voorts in Indonesië, Suriname, Zuid-Afrika, Brazilië, Duitsland en Frankrijk. de Balkenhaven steeds meer. De neergang van het houtconcern vanaf begin jaren `70 maakte daar een einde aan.

In 1988 werd besloten deze balkenhaven te dempen om er bedrijfsterrein van te maken ten behoeve van de houthandels William Pont en Gras, die toen op het eiland waren gevestigd.

Literatuur:

• Historische atlas: Zaende 118.