Verzamelnaam voor een groot aantal sporten, waarvan het merendeel afkomstig is uit het Verre Oosten. Westers zijn de vechtsporten Boksenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoksen

Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het Café-Restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.

Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een verheven ring. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buite… en Worstelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWorstelen

Zie: Krachtsport en de krijgskunsten Handboogschietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandboogschieten

Tak van sport, ook in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefend. Bij het handboogschieten wordt een pijl van een afstand van 25 tot 90 meter in een staand blazoen geschoten. De sport is zeer oud, in de late middeleeuwen beoefenden ridders het boogschieten als spel. In de Zaanstreek werd de sport voor het eerst beoefend in de jaren zeventig van de 20e eeuw. schermen (zie: Achillesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchilles

In 1873 te Zaandam opgerichte gymnastiekvereniging, aanvankelijk ook als schermvereniging bekend onder de naam Gymnastiek- en Schermvereniging Achilles Zaandam, voorheen Gymnastiek- en Exercitievereniging Achilles. Enkele jongelui, Jan Cornelis Keg, Cornelis Pieter Korff, Cornelis Mats Jr. en Arend Latenstein sloten zich aaneen om na het verlaten der school de gymnastiek nog te kunnen blijven beoefenen. Dit gaf aanleiding tot de oprichting.) en Schietsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchietsport

Krijgskunst aan het eind van de 19e eeuw in de Zaanstreek beoefend. sinds de jaren zestig van de 20e eeuw als sport aanwezig.

In de schietsport, georganiseerd binnen de Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, worden de volgende disciplines onderscheiden: groot en klein kaliber, luchtdruk en historische wapens voor geweer en pistool en kleiduivenschieten. In de Zaanstreek wordt merendeels met klein kaliber geschoten. Een accommodatie voor kleiduivenschieten is niet aanwezig..

Dit artikel beperkt zich tot de Oosterse vechtsporten, die vanaf de jaren vijftig in de Zaanstreek zijn beoefend. In totaal worden in Nederland zo'n vijftig, dikwijls sterk op elkaar gelijkende, vechtsporten beoefend. In de Zaanstreek zijn dat er vijftien. Onder invloed van de internationale successen van de Utrechter Anton Geesink (de eerste niet-Japanse wereldkampioen judo in 1961 en winnaar van Olympisch goud in 1964) groeide vanaf de jaren zestig de belangstelling voor judo snel.

Tegenwoordig is judo een algemeen geaccepteerde sport. In tegenstelling tot een aantal andere Oosterse vechtsporten. Door onbekendheid met de regels, de kleine, niet-officiële en elkaar dikwijls beconcurrerende bonden, en doordat zij soms met de 'onderwereld' worden geassocieerd, heeft een aantal Oosterse vechtsporten een slechte naam. Desondanks is Nederland in een aantal vechtsporten het meest vooraanstaande land buiten het gebied waar de vechtsport vandaan komt.

De Zaanstreek is in het Japanse Kyodo (of: Kiodo) en het Indonesische Pencak Silat (of: Pentjak Silat) belangrijk. Judo behoort, evenals Ju Jutsu (of: Jiu Jitsu) en karate do (meestal kortweg: karate), tot de wapenloze Japanse vechtkunsten. De eerste Zaanse judoclub was Hikari (de weg naar het licht), die in 1958 uit de Katholieke Levensschool voortkwam. De eerste dojo (leslokaal, meditatiehal) was gevestigd in de voormalige St. Bonifatiusschool.

Toen het rooms-katholieke Hikari steeds meer niet-katholieke leden kreeg, werden de statuten gewijzigd. In 1974 kreeg de vereniging de beschikking over een eigen gebouw aan de Ds. Martin Luther Kingweg in Zaandam. In 1989 had de vereniging circa 650 leden; 70 procent van de leden beoefende judo, 20 procent karate, 5 procent jiu jitsu en 5 procent conditietraining.

Hikari kreeg landelijke bekendheid door het organiseren van de 'Open Zaanse' (sinds 1981) met 1200 judoka's van tientallen sportscholen. In de jaren zestig ontstond een aantal sportscholen. Onder leiding van sportschoolhouder Simon van den Nieuwendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwendijk, Simon van den

Koog aan de Zaan, 11 september 1937 - Zaandam, 10 augustus 1987

Simon van den Nieuwendijk, sportschoolhouder en budoleraar te Zaandam; introduceerde verschillende vechtsporten in Nederland en behaalde in zeven sporten dan-gradaties. Simon van den Nieuwendijk kwam rond zijn 15e jaar in aanraking met de judo-sport. Twee jaar later werd hij de eerste in de Zaanstreek die karate beoefende. Hij raakte steeds meer geïnteresseerd in de achtergronden van deze sport en bezoc… werd in 1964 de Judoclub (later: Budoclub) Krommenie opgericht, die uitgroeide tot een vereniging met circa 300 leden. Van den Nieuwendijk (1937-1987) had op 17-jarige leeftijd karate in de Zaanstreek geïntroduceerd, welke sport sedert 1963 in zijn sportschool beoefend kon worden.

Budoclub Krommenie was waarschijnlijk de eerste vereniging waarbinnen karate werd beoefend. In 1989 beoefende ongeveer een derde deel van de leden van Krommenie karate, voorts telde de vereniging 80 judoka's, 70 beoefenaars van yoga en 60 deelnemers aan damesgymnastiek.

Simon van den Nieuwendijk werd de belangrijkste promotor van de Budosport (de verzameling van de Japanse gevechtskunsten) in de Zaanstreek. Naast karate introduceerde hij in de Zaanstreek: iaido (zwaardtrekkunst), jodo (kunst van het stokvechten), kendo (tweehandige schermkunst), kuydo (kunst van het boogschieten) en kobudo (technieken met verschillende slag-, gooi- en steekwapens). Uitgezonderd karate kennen deze sporten overigens niet veel beoefenaars.

Karate wordt ook beoefend binnen Choku, hier wordt (in tegenstelling tot Hikari en Krommenie en sportschool Van den Nieuwendijk) de harde-stijl van karate beoefend. Choku werd opgericht in 1979 en telde in 1989 125 leden. Er kon toen ook de Koreaanse vechtkunst taekwando (trap- en stoottechnieken) worden beoefend, evenals de Japanse kobudo nunchaku (techniek met de dubbelstokvlegel, twee houten heften met daartussen een ketting).

Taekwando werd ook beoefend binnen de in 1983 opgerichte vereniging To-san, die in 1989 80 leden telde. In de Indonesische verdedigingskunst Pencak Silat neemt de Zaanstreek een vooraanstaande plaats in. De Krommenieër Don Kessing leidde binnen zijn club Manyang (opgericht in 1978) een aantal Europese kampioenen op. Een aantal leden van Manyang verenigde zich te Krommenie in Seni-Tiga (50 leden in 1989).

Behalve de hiervoor genoemde vechtsporten worden full-contact-karate en kickbocksen door een aantal Zaankanters beoefend. In laatstgenoemde sport behoorde de Krommenieër André Mannaart in 1989 tot de wereldtop.

Ger Jan Onrust.

Literatuur

• J .J . Brakel, Oosterse gevechtsportengids 1988-1989, Den Haag 1988.