Zaandam, 9 augustus 1895 - Zaandam, 15 augustus 1984

Remmert Aten, houthandelaar en verzetsman. Aten is de tweede zoon in een gezin met zeven kinderen. Zijn vader was de eigenaar van houtzagerij De Bark.

Tijdens de oorlog bracht hij geld en goederen rond bij joodse onderduikers. Hij was bestuurslid van een onderafdeling van het Nationaal Steunfonds¹⁾. Daarnaast was hij lid van de Ordedienst en de Gewestelijke Sabotage Afdeling en huisvestte meerdere joodse onderduikers.

Aten werd vooral bekend door het verwijderen van springstofladingen uit de pijlers van de Hembrug, die de Duitsers wilden opblazen zodra de geallieerden hun opmars in Noord-Holland zouden voortzetten. Op 21 juni 1944 doen Jan van Heijningen, Klaas Klinkenberg en Remmert Aten een eerste poging, maar door versperringen onder water, bij de pijler, mislukt die.

Remmert Aten (links) en Jaap Boll zwommen op 21 september 1944 naar de zwaar bewaakte Hembrug en slaagden er in om die te ontdoen van springstoffen, bedoeld om de brug bij nadering van de geallieerden op te blazen. Voor de foto keerden ze voor even terug naar de brugpijler waarin de explosieven opgeslagen lagen. Foto: Gemeente Archief Zaanstad

Nadat ze situatietekeningen hebben bestudeerd doet Aten op 26 september 1944 met mede-waterpoloër Jaap Boll een tweede poging. Die slaagt en ze verwijderen in vijf uur 400 pakketten springstof. De volgende dag ontdekken de Duitsers dat de springladingen zijn verdwenen. Vier bewakers worden gefusilleerd en er worden nieuwe springladingen aangebracht. Aten doet op 18 oktober 1944 een derde poging, ditmaal om het ontstekingsmechanisme te saboteren, maar ontdekt dat er zware houten versperringen zijn aangebracht.

Bij de pogingen de Hembrug voor opblazen te behoeden, mag zeker de naam van mevrouw Lies Schouten niet ongenoemd blijven. Zij schroomde niet in een Duits uniform met een vredelievende Duitse bewaker in de middenpijler af te dalen. Uiteindelijk weet zij met behulp van haar compagnon water in de leidingen van de springladingen te injecteren waardoor kortsluiting zou ontstaan zodra de springstof zou moeten exploderen.

Onderduikers Bij Aten thuis, in de Schildersbuurt, waren diverse joodse onderduikers ondergebracht. De houtzagerij van de familie Aten fungeerde als opslag voor wapens en andere goederen die vanuit Engeland werden gedropt. Aten was, als lid van de Gewestelijke Sabotage Afdeling één van de overvallers die op 25 en 26 december het Zaandamse bevolkingsregister ontvreemden.

Walraven van Hall had het plan opgevat de ondersteuning van joodse onderduikers, wegens het grote gevaar, af te splitsen van het Nationaal Steunfonds (NSF). Via, via komt hij in contact met Remmert Aten en Jaap Buijs. Daaruit ontstond 'Vakgroep J'. Aten was verantwoordelijk voor de distributie van geld voor joodse onderduikers. Ook zijn vrouw Margaretha en dochter Marion hielpen mee.

Vlak na de bevrijding was Aten actief als lid van de Politieke Opsporings Dienst (POD), die ten doel had collaborateurs en andere anti-Nederlandse elementen op te sporen. Voor zijn verzetsdaden werd Remmert Aten in 1952 onderscheiden met de Bronzen Leeuw. In 1972 ontving hij samen met zijn echtgenote de Yad Vashem-onderscheiding.

Remmert Aten was tevens een actief amateurtoneelspeler, samen met zijn echtgenote was hij veertig jaar lid van toneelvereniging Vondel. Daarnaast was Aten ook in sportief opzicht actief: hij was mede-oprichter van hockeyvereniging De Kraaien, speelde bij voetbalvereniging ZVV, tenniste bij KZTV en waterpolode in het eerste zevental van Neptunus.

Literatuur:

• Erik Schaap, Vrijgevochten, Zaans verzet in nationaal perspectief (1940-1945). Stichting Uitgeverij Noord-Holland

Zie ook: Zaanstreek tijdens de Tweede Wereldoorlog