Zoals overal elders was het ook in de Zaanstreek gebruikelijk dat aan personen een bijnaam werd gegeven. Dit gebruik is vrijwel geheel verdwenen: alleen in kleine dorpsgemeenschappen worden zulke bijnamen nog wel gebezigd. Gezegd wordt dat het gebruik samenhing met het veelvuldig voorkomen van dezelfde familienamen in de dorpen: ter onderscheiding van gelijknamige buurtgenoten duidde men hen elk met een naamstoevoeging of een geheel bedachte naam aan. Doordat vaak uiterlijke kenmerken van de personen in kwestie tot hun bijnamen leidden, kregen deze soms onbedoeld het karakter van spot- of scheldnamen; ze werden althans zo ervaren.

Er kan op gewezen worden dat vele officiële familienamen (Kort, de Lange, Krom, Dik enz. enz) in oorsprong van gelijke aard geweest zijn, in tegenstelling tot de officiële voor- en achternamen werden de bijnamen niet schriftelijk vastgelegd. Dat heeft tot gevolg dat vele door vorige generaties gebezigde en soms van grote fantasie getuigende bijnamen inmiddels vergeten zijn. In de jaren '30 hebben Pieter Boorsmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoorsma, Pieter

Koog aan de Zaan, 10 oktober 1871 - 19 september 1951 Het Pink Pieter Boorsma stamde uit een arbeidersgezin, was sociaal zeer bewogen en gold politiek gezien als anarchist. Als jongeman was hij bevriend met F. Domela Nieuwenhuis. De overlevering wil dat zij tijdens een staking bij het oliebedrijf Het Hart en De Zwaan ’s nachts getweeën in een lantaarnpaal vóór het huis van de directeur van het bedrijf klommen en leuzen riepen. Zijn opvattingen vertolkte hij later in een aantal … en Remmet Jacob Ouwejanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOuwejan, Remmet

Zaandam, 5 maart 1897 - Zaandam 5 juni 1972

Tekenaar, kalligraaf en kunstverzamelaar Remmet Jacob Ouwejan, in het dagelijks leven werkzaam bij een bank, was een uiterst nauwgezet tekenaar van de Zaanse topografische situatie. In de jaren '30 verschenen vele van zijn pentekeningen in de twee bundels 'Zaens Skoon', fraai uitgegeven boeken die nu zeer gezocht en kostbaar zijn. Vooral de inmiddels grotendeels verdwenen houtbouw is lofwaardig door hem vastgelegd. lijsten samengesteld van toen nog bekende bijnamen. Klaas Woudtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Klaas

Koog aan de Zaan, 13 mei 1923 - 19 december 2012

Uitgever, publicist, bestuurder van een groot aantal verenigingen en stichtingen. Klaas Woudt was in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de oprichting, de redactie en de vervaardiging van het tijdschrift vulde hun verzameling aan tot ongeveer 1000 vermeldingen, inzichtelijk bij het Gemeente-archief Zaanstad, maar dit aantal vormt ongetwijfeld niet meer dan een fractie van de ooit gebruikte aanduidingen.

De molens in de Zaanstreek droegen naast hun werkelijke naam niet zelden een bijnaam. Voor zover ze konden worden achterhaald zijn alle molennamen en -bijnamen in deze encyclopedie opgenomen. De inwoners van de verschillende Zaanse dorpen kwalificeerden elkaar min of meer spottend met een bijnaam.

Bijnamen voor inwoners:

• de Westzaners worden Kroosduikers genoemd,
• de Assendelvers Gortzakken ook wel Gortbuiken en vroeger ook Spanjolen,
• zowel Krommenieërs als Kogers stonden als Koekvreters bekend,
• Kogers werden ook wel eens Stijfselkneters genoemd,
• Zaandijkers werd Krentekakkers nageroepen,
• inwoners van Wormer werden Boonpeulen ook wel Stienegooiers genoemd,
• Jispers gingen als Uilen en Orebaiters door het leven,
• Wormerveerders worden Gladoren genoemd als verwijzing naar de vele oliemolens in deze gemeente,
• Oostzaners heetten doorgaans Iendepulle, eendepullen, of in de 19e eeuw, ook wel Doppehokkers vanwege de Oostzaner eendehouders die in doppehokken opgeslagen afval van de pelmolens plachten op te kopen.
• De bijnaam van de Zaandammers, Galgezagers, herinnert aan het omzagen van de galgen waarmee de gehangenen na het Turfoproerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTurfoproer
  
  Oproer te Zaandam in 1678, ook wel Pachtersoproer, gericht tegen de pachters van de turfimpost (belasting). Het turfoproer was een der grotere oproeren in de Zaanstreek en eindigde met ophanging van vier van de plunderaars en brandmerking, geseling en verbanning van anderen. van 1678 waren terechtgesteld.