Als één van de eerste Kruisverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruisverenigingen

Door particulier initiatief ontstane organisatie voor gezondheidszorg, aanvankelijk alleen voor de thuisverpleging van zieken, uitgegroeid tot instellingen met activiteiten op verschillende terreinen van de eerstelijns zorg.

De plaatselijke, nu overwegend regionale kruisverenigingen zijn sinds 1988 landelijk gebundeld in de Nationale Kruisvereniging. Voordien waren alle lokale organisaties lid van de Provinciale Kruisvereniging Noord-Holland. Door schaalvergroting, het aanvan…
in het land werd in 1875 te Hilversum de Noord-Hollandse Vereniging tot afwering van epidemische ziekten en tot hulpbetoon tijdens epidemieën Het Witte Kruis gesticht door geneeskundig inspecteur Jacobus Penn van de Geneeskundige raad van Noord-Holland. Er was sprake was van epidemieën en lage levensverwachting. In 1866 brak een grote cholera-epidemie in Nederland uit. De meest gevreesde volksziekte tuberculose en malaria eisten eveneens hun tol. In 1872 werd de Besmettelijke Ziektenwet aangenomen waarbij gemeenten de ziekten moesten bestrijden, echter zonder over de juiste middelen te beschikken. Penn besloot een organisatie op te bouwen als tegenhanger van het Rode Kruis, dat op het bloedig oorlogsveld hulp bood.

Het Witte Kruis, kenteken van de hospitaalridders van St. Jan van Jeruzalem, had als taak ook de ellende des levens in vredestijd te lenigen. Doordat ziekenhuizen in de regio ontbraken, werd het initiatief genomen de thuisverpleging door deskundige verpleegsters te laten begeleiden. Snel werd met de professionalisering van het verpleegkundig beroep via een eigen opleiding begonnen. In 1879 ontvingen de eerste drie studenten een diploma, waaronder Anna Reynvaan, sindsdien het boegbeeld van de Nederlandse verpleegkunde.

Op 15 september 1876 volgde de oprichting van een onderafdeling te Zaandijk dankzij de bemoeienissen van Dr. Jan Mulderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMulder, Jan

Zaandijk, 15 oktober 1830 - Madrid, 22 mei 1905

Huisarts Jan Mulder, zoon van de bij Emden geboren Gerrit Mulder die op Zaandijk is komen wonen met zijn eega Aagje Brandenburg, waar hij niet alleen het toezicht over de molens Het Huis Assumburg en de Poelsnip van Claas Tholen had, maar ook een bloeiende factorszaak dreef. Jan Mulder, broer van
, Jacob Vis Pz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis Pz, nv Lakfabriek en Export Maatschappij v/h Jacob

Voormalig bedrijf in Zaandijk, dat zich tot 1980 heeft bezig gehouden met de fabricage van en handel in standolie, lakken, vernissen, aangemaakte verven, siccatieven en krijt, alsmede patentolie en fijne olieën.
en Mr. Meindert Donkerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker, Meindert Mr.

Zaandijk, 16 januari 1831 - Zaandijk, 16 december 1895

Mr. Meindert Donker, burgemeester te Wormerveer, kantonrechter te Zaandam en wethouder en raadslid te Zaandijk. Meindert Donker, zoon van Dirk Donker, promoveerde in 1854 te Leiden en werd een jaar later kandidaat-notaris. Van 1856 tot 1864 was hij burgemeester van Wormerveer; hij legde die functie neer toen hij werd benoemd tot kantonrechter te Zaandam. In 1866 nam hij het notariaat van zijn vader te Zaandijk over. Hi…
. In 1878 gevolgd door afdelingen van Het Witte Kruis in Koog aan de Zaan, Wormerveer (1880), Koog aan de Zaan (1882), Krommenie (1886) en Zaandam op 19 maart 1890, Westzaan (1891), Oostzaan (1892), Assendelft (1895) en Wormer (1898). In 1901 telde Noord-Holland 73 afdelingen.

Duinwaterleiding

Op verschillende wijzen droegen de afdelingen in 1882 bij tot bevordering van de volksgezondheid. Wormerveer, Koog aan de Zaan en Zaandijk stelden veel in het werk om de aanvraag tot concessie voor een duinwaterleiding aan Castricum langs de Zaanstreek te ondersteunen. Koog aan de Zaan zorgde voor dreggen. Burgemeester Petrus Ferfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFerf, Petrus

(Bergum, 9 januari 1854 - 's-Gravenhage, 29 april 1916)

Petrus Boele Jacobus Ferf, was een progressieve liberaal van Friese afkomst, die na zijn notaris-opleiding van 1877 tot 1880 secretaris was van de gemeente Wormerveer. Hij werd op 25-jarige leeftijd in 1879 benoemd tot burgemeester van Westzaan en in 1880 tevens tot burgemeester van Koog aan de Zaan, waar hij op 11 augustus 1881 in het huwelijk trad met Cornelia Laan. Het burgemeesterschap duurde tot 1888.
van Koog aan de Zaan maakte deel uit van het hoofdbestuur.

Statistieken bewezen in 1894 dat vooral in de Zaanstreek de sterfteverhouding gunstig was in gemeenten, waar afdelingen van Het Witte Kruis gevestigd waren. Door afdelingen van het Witte Kruis werd er in 1900 bij het college Uitwaterende Sluizen op aangedrongen het waterpeil te verlagen. Verschillende inwoners, wonende aan de buitenkant van de kade, kregen in de winter het boezemwater in hun woningen. Te Ilpendam, Purmerend en de Zaanstreek ondervond men dikwijls grote overlast van hoge waterstanden.

Het Groene Kruis

In 1901 werd voor de provincie Zuid-Holland Het Groene Kruis opgericht door Dr Wilhelm Poolman (1866-1935) dat op een soortgelijke leest was geschoeid als het Noord-Hollandse Witte Kruis. Pogingen om andere provincies tot het oprichten van een gelijksoortige inrichting te bewegen en om van het Witte Kruis een Nederlandse vereniging te maken, bleken op dat moment vruchteloos. Het Groene Kruis ontwikkelde zich enkele jaren later van provinciale tot een meer landelijke organisatie. In 1923 telde Nederland 762 rijksverplegingen waarvan er 400 waren opgericht door het Groene Kruis, en 40 door het Witte Kruis.

In 1902 deden zich gevallen voor van Vlektyphusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlektyphus

In februari 1902 heerste er in de gemeenten Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer een hevige zeer besmettelijk ziekte. Het vermoeden bestond, dat deze ziekte, voorlopig vlektyphus genoemd, was overgebracht door een lading lijnzaad, afkomstig uit Bombay. Reeds verscheidene gevallen hebben zich voorgedaan, waarvan enkele met dodelijke afloop. De besmettelijkheid is zo groot, dat personen, die maar even in aanraking met lijders zijn geweest, dit met de dood moesten bekopen. …
in de Zaanstreek. Het witte kruis speelde een rol in de behandeling van 34 patiënten.

In Zaandam ontstond een afdeling van de rooms-katholieke vereniging Het Wit-Gele Kruis, die zich na een aantal jaren ook met gespecialiseerde kraamzorg en de opleiding, in een internaat, van kraamverzorgsters ging bezighouden.

Alle kruisverenigingen stichtten eigen wijkgebouwen. Zij konden zich handhaven door het heffen van contributie, vrijwel de gehele plaatselijke bevolking was lid, en met behulp van door de overheid verleende subsidies. Deze situatie van elf afzonderlijke kruisverenigingen in de Zaanstreek bleef tot 1967 gehandhaafd. Het Witte Kruis was inmiddels herdoopt in Het Groene Kruis.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/het_witte_kruis.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:06
  • (Externe bewerking)