Valdeur
Sluistype, waarbij de sluis is afgesloten door een houten schot, dat met touwen of kabels omhoog getrokken kan worden.
Oorspronkelijk duidde de naam valdeur alleen de schotdeur aan, later de gehele sluis en zelfs de ophaalbrug er over. In de Zaanstreek hebben meerdere valdeuren gelegen. De bekendste waren de Noordervaldeur en Zuidervaldeur in Zaandam-Oost. Daarnaast had de oorspronkelijke Noordersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordersluis/-pad
Voormalige sluis in het toenmalige centrum van Wormerveer. De valdeursluis lag in het verlengde van de Noordersluissloot, die dwars door de huidige markt liep. Aan de sloot lagen het Bredase- en het Kikkerspad. Deze paden zijn in het begin van de 17e eeuw aangelegd. Dat was op een moment dat de sluis, die voornamelijk voor afwatering bestemd was, er al lag. Aanvankelijk was het belang van de sluis dan ook niet groot. Wel gaf hij toegang op de sloot die naar de sluis in Wormerveer een valdeur, terwijl de (verdwenen) naam Valdeursloot in Westzaandam eveneens naar een valdeur verwijst.
Vermoedelijk waren de meeste vroege sluizen valdeuren, voor waterlozing, waar sluizen in eerste instantie voor werden gebouwd, waren ze zeer geschikt. In de Zaanstreek is nog één valdeur te vinden: de duikersluis naast de Schermersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNauernasche Sluis
Schutsluis in de overtoom van Nauerna tussen de Nauernasche Vaart en Zijkanaal D van het Noordzeekanaal. Vóór de aanleg van de vaart kwam de sluis op het einde van het Twiske uit op het IJ. De officiële naam is: Schermersluis.
De sluis was dus al aanwezig toen de Nauernasche Vaart werd aangelegd in 1633. Oorspronkelijk was het een sluisje van slechts 8 voet breed. Het functioneerde voornamelijk voor de inname en het uitlaten van water. In 1633 werd de sluis verlengd tot 37… in Nauerna. Tot na de Tweede Wereldoorlog hebben in Zaandam de Noordervaldeur-plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordervaldeur
Voormalige sluis in Zaandam-Oost, iets ten zuiden van de huidige Willem Alexanderbrug gebouwd in de 17e eeuw toen de meeste sluizen door middel van schuiven of valdeuren geopend en gesloten werden. Rond 1715 zijn deze valdeuren vervangen door draaiende sluisdeuren. Een deel van deze sloot is nog als waterpartij aanwezig aan de zuidelijke rand van de wijk en de Zuidervaldeursluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidervaldeursluis
Voormalige sluis in Zaandam-Oost, waar de nog aanwezige Zuidervaldeurstraat en Zuidervaldeursloot naar werden vernoemd.
De Zuidervaldeursluis was nooit van groot belang. Het jaar van aanleg is niet bekend. Mogelijk was de Zuidervaldeur een van de drie sluizen in de gelegen. De Noordervaldeur lag in de Schinkeldijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchinkeldijk
Een binnendijk, die aansluit op een hogere zeedijk en daarmee een hoek vormt. In de Zaanstreek werd de lagedijk aan de oostkant van de Zaan, (van de Dam tot `t Kalf) Schinkeldijk genoemd. Na 1811 werd de naam `Oostzijde`. De eerste vermelding van de Schinkeldijk dateert uit 1414., de huidige Oostzijde ter hoogte van de tegenwoordige Willem Alexanderbrug.
De Noordervaldeursloot bleef deels bewaard, tussen dr. H.G. Scholtenstraat en de Gouw, en oostelijk van de Coentunnelweg. Ook de Zuidervaldeursloot bleef voor een deel behouden, tussen de Govert 't Hoenstraat en de Gouw, en oostelijk van de Coentunnelweg. Zowel de Noorder- als de Zuidervaldeur stamden waarschijnlijk uit de 17e eeuw. De eerste werd gesloopt in 1961, de tweede volgestort in 1949.