De huidige gezondheidszorg berust op diagnostiek en behandeling door daartoe wetenschappelijk opgeleide artsen en specialisten. Voor ons huidige stelsel van geneeskundige voorzieningen kon worden ontwikkeld (zie hiervoor het artikel Gezondheidszorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGezondheidszorg

Gezondheidszorg), waren geneesmiddelen en behandelingswijzen in zwang die ten dele op volksgeloof berustten en voor een niet gering deel op overgeleverde ervaring. Ziekten en aandoeningen werden pas in laatste instantie door een heelmeester of chirurgijn behandeld, daarvóór trachtte men de kwaal te bestrijden met tot de volksgeneeskunde behorende middelen.

Hiermee is een situatie aangegeven die niet alleen voor de Zaanstreek gold. Toch mag worden aangenomen dat de toepassing van geneesmiddelen in zekere mate regionaal bepaald was. De arts Cornelis Bakkerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cornelis

Koog aan de Zaan 5 februari 1863 - Utrecht 19 augustus 1933

Arts in Broek in Waterland, bekend geworden door onderzoek naar de folklore aldaar. Hij was een belangrijk informant van Gerrit Jan Boekenoogen, inzake het taalgebruik in Noord-Holland. Zowel zijn inventarisatie van vroegere volksliedjes en -verhalen als zijn onderzoek naar volksgeneesmiddelen en -magie trokken de aandacht. Over de laatste onderwerpen publiceerde hij 'Volksgeneeskunde in Waterland' (Amsterdam, 1928), … (Koog 1863 - Utrecht 1933) heeft veel onderzoek gedaan naar de vroegere gebruiken in de gezondheidszorg in onze regio. Hij publiceerde hierover allerlei artikelen, die hij samenvatte in het boek Volksgeneeskunde in Waterland (Amsterdam 1928).

Ook in de jeugdherinneringen van Neeltje Mulderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMulder, Neeltje

Zaandijk, 1 januari 1833 - 28 november 1912

Neeltje Mulder, dochter van Gerard Mulder en Aagje Brandenburg, zuster van dokter Jan Mulder. Vanaf haar 22e echtgenote van de toen 39-jarige historicus Jacob Honig Jansz. Jr., die als makelaar en assuradeur ook enige tijd burgemeester van Zaandijk was. Uit Honig's eerste huwelijk met Aagje Kerbert waren drie kinderen geboren, waarvan er één op tweejarige leeftijd was overleden. Neeltje werd, door met Jacob te trouwen, gelijk moeder … 'Uit den goeden ouden tijd', Koog 1926, is tamelijk uitgebreid ingegaan op vroegere gebruiken bij ziektebestrijding. In 'De Zaanstreek' (Leiden 1948) heeft ook mr. Dirk Visplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Mr. Dirk

Nederhorst den Berg 8 juli 1906 - Driebergen 2002

Auteur van een groot aantal belangrijke publicaties over de Zaanstreek op historisch gebied. Mr. Dirk Vis stamt uit een oud Zaans geslacht en bracht zijn jeugd door in Westzaan.

Na een opleiding aan de HBS in Zaandam en een rechtenstudie aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam waar hij in 1931 afstudeerde, werkte hij korte tijd als advocaat en procureur, maar in 1933 ging hij als illustrator en kunstschilder werken. de volksgeneeskunde in de Zaanstreek in een apart hoofdstuk behandeld.

Hoe verleidelijk het ook is om hier voorbeelden van vroegere ziektebehandeling te geven, Neeltje Mulder vertelde onder meer dat men bij een zwakke borst wel een hond in bed nam, in de verwachting dat het dier de kwaal zou overnemen, wordt hier volstaan met een verwijzing naar deze literatuur en de opmerking dat de inmiddels nagenoeg verdwenen volksgeneeskunde enerzijds haar oorsprong vond in toverij, magie of religie en anderzijds op overgeleverde ervaring berustte.

Zie ook: Gezondheidszorg 1.5.1.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGezondheidszorg vóór 1800.

* Voorwoord * Voor 1800 * 19e eeuw * Gezondheidszorg in de 20e eeuw

Gezondheidszorg vóór 1800.

1.1. Inleiding. Filosofische geneesheren en heelkundige handwerkers.

Vóór de 19e eeuw waren de wetenschappelijke kennis, het sociale gevoel en de maatschappelijke organisatie niet toereikend voor een adequate zorg voor de volksgezondheid. Waardevolle geneeskundige ervaringskennis en doeltreffende technieken werden in ons werelddeel evenwel reeds in het klassieke Griekenland beschreven. Hippoc…