Vrijbuiters
Zaankanters, die in de Spaanse tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaanse tijd
Lokale aanduiding voor de jaren 1572 tot en met 1576, de tijd waarin de Zaanstreek gedeeltelijk door troepen in Spaanse dienst bezet was. Feitelijk is het een foutieve naamgeving van de eerste jaren van de opstand in de Nederlanden tegen de toenmalige vorst,, de tijd van 1572 tot 1576 waarin de Zaanstreek gedeeltelijk door troepen in Spaanse dienst bezet was, door ongeregelde aanvallen de Spaanse bezetters zoveel mogelijk schade probeerden te berokkenen. Zowel de Spanjaarden als de Staatsen maakten gebruik van de Vrijbuiters die achter de vijandelijke linies opereerden. Hun taak was zoveel mogelijk buit te vergaren, zoveel mogelijk verwarring te stichten, alsmede personen te ontvoeren die voor losgeld vrijgekocht konden worden.
Na de verovering van Den Briel door Lumey en zijn Watergeuzen, staken de kleine ongeordende groepen Vrijbuiters, de schrik van de Spanjaarden, de koppen op. De Zaanse Vrijbuiters van Hollands binnenwateren waren de evenknieën van de Watergeuzen op de grote zee. Het behoud van het Noorderkwartierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderkwartier, Noordhollands
Dikwijls gebruikte aanduiding voor het gedeelte van Noord-Holland ten noorden van het vroegere IJ , het huidige Noordzeekanaal. De naam is in 1921 gegeven aan het toen gevormde Hoogheemraadschap voor dit gebied, dat met ruim 142.000 hectare Nederlands grootste waterschap vormt. De Zaanstreek neemt in bedoeld gebied een eigen plaats in; van oudsher was men hier echter overwegend georiënteerd op Amsterdam en minder op de plaatsen en streken in het Noorderkwartier, w… was grotendeels hun te danken. Van jongs af aan met het water vertrouwd, in een land door IJ en Zaan en de meren omringd, door vaarten doorsneden, deden zij de vijand afbreuk en vielen zij hen onophoudelijk aan. Van de toren van Westzaner kerk, waar dag en nacht een wachter was, werd hun geseind waar ze de Spanjaarden op het lijf konden vallen.
Met hun scheepjes, drijvers of roei-jachten genaamd, gebouwd als galeien en schilden aan de boeg die tegen musketkogels bestand waren. Tien tot 20 man konden de ranke scheepjes bevatten, bliksemsnel en onverwacht aanvallend waar zij konden schade te berokkenen aan de gehate Spanjaarden. Geen schip was hun te groot om aan te vallen. Stremde het ijs de vaarten dan vlogen zij langs de bevloerde stromen en snel als een gier hadden zij hun prooi bereikt. Vooral over de wateren van het IJ zwierven deze stoutmoedige kerels, die het verzet, de illegaliteit van de zestiende eeuw vertegenwoordigden. Zij waren gewapend met een verrejager of polsstok, die als lans werd gebruikt, maar ook bij het springen over de talrijke sloten in dit waterland. Zij droegen één of twee geweren over hun schouder, verder een houwer en enige pistolen in de gordel.
Talloos velen zijn naamloos gebleven, maar toch zijn enkele namen bewaard gebleven, belangrijke Staatse Zaanse vrijbuiters waren: kapitein commandeur Joachim Kleinsorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleinsorg, Joachim
Joachim Kleinsorg, ook: Kleynsorg, Westzaans Vrijbuiter in de Spaanse Tijd van 1572 tot 1576.
De Nederlandse Opstand tegen de Spanjaarden maakte de Zaanstreek in de jaren 1572-’76 tot een rampgebied. Zowel de Spaanse als de Staatse troepen maakten gebruik van Duitse huurlingen. Een dorp dat tussen de twee kampen in lag, kreeg het zwaar te verduren; het werd nu eens door de Spaanse en dan weer door de Staatse troepen geplunderd en/of in brand gestoken., Govert 't Hoenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoen, Govert 't
- Ilpendam 31 mei 1574
Govert 't Hoen, 't Oude Hoen, gesneuveld 31 mei 1574 bij Ilpendam, een Waterlandse boer en aanvoerder van de Vrijbuiters. De meest bekende Zaanse Vrijbuiter in de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog. Een aantal van hen was visser of schipper, zij kenden de waterrijke omgeving en buitten, in de jaren rond 1574, dat voordeel tegen de Spanjaarden regelmatig uit. Vooral tijdens het beleg van, zijn zoon Albert 't Hoen, Jan Walichsz, Jan Cornelis Gerritsz, Cornelis Goesinnenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoesinnen, Cornelis Dircxz
geboren 1551
Cornelis Dircxz Goesinnen, schepen van Velsen vanaf 14 juni 1595 tot 18 oktober 1595, Kapitein der Vrijbuiters in de oorlog tegen Spanje. Hij was van Noord-Holland afkomstig, en toonde zijn moed bij verschillende gelegenheden. Hij was gehuwd met de weduwe van Kommandeur der Vrijbuiters en Jan Dieuwis uit Westzaan, Claes Symonszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSymonsz, Claes
Claes Cornelis Symonz, Westzaans vrijbuiter uit de Middel, in de Spaanse tijd kapitein op verscheidene roei-jachten. Hij leidde een aanval op een soldijschip van de Spaanse bezetting in Zaandam. De overval slaagde, maar tijdens de vlucht voor oprukkende Spaanse troepen verging zijn boot in onweer. Slechts Symonsz en één van zijn makkers overleefden het daaropvolgende Spaanse spervuur. Naast uit de Middel, Engel Lastpenning uit Krommenie en Pieter Claesz van Yperen uit Oostzaan. Allen pseudoniem voor verzetslieden die in later tijd weer opdoken. Naar een aantal van hen is later een straat vernoemd.