Nationaal bekend museum, hier genoemd omdat het een van de plekken buiten de Zaanstreek is, waar niettemin Zaanse houtbouw te zien is. In 1912 is het initiatief voor het Openluchtmuseum genomen; daarbij had men bestaande Scandinavische musea als voorbeeld, onder andere dat in Skansen (1891 ) bij Stockholm.

In 1938-'39 kwam in het Arnhemse openluchtmuseum een Zaans buurtje tot stand, dat schilderachtig (maar ook heel on-Zaans) was gelegen in boomrijk, heuvelachtig terrein met een grote kunstmatige vijver. De kern van dit buurtje werd gevormd door een viertal panden uit Koog aan de Zaan, geschonken door nv Stijfselfabriek De Bijenkorfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Merkartikelen bv (HMA)

Fabrikant van en handel in levensmiddelen, oorspronkelijk onderdeel van Koninklijke Scholten Honig na de opsplitsing van dit concern eerst dochter van de nv Centrale Suiker Maatschappij te Amsterdam (CSM), daarna dochter van de H.J. Heinz Company: hoofdkantoor in Zeist, productiebedrijven te Utrecht.. Daarbij behoorde het grote koopmanshuis Dubbele Buurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbele Buurt

Bijzondere bebouwingswijze van de dijk langs de Zaan, voor komend te Koog en Wormerveer. Dubbele buurten worden gekarakteriseerd door een grote hoeveelheid huizen dicht bij elkaar. De twee Zaanse dubbele buurten hebben hun oorspronkelijke aanzicht verloren, maar de naam Dubbele Buurt bleef gehandhaafd. Ze ontstonden doordat men bij dreigende dijkdoorbraak langs de oorspronkelijke dijk een tweede waterkering aanlegde. Zo ontstonden twee dijken naast elkaar die beide bebouwd werden. 10-12, dat uit 1686 dateert en in 1740, 1767 en 1792 was uitgebreid en gemoderniseerd. Uit de twee laatstgenoemde jaren stammen de houten topgevels, een soort klokgevels, voorzien van rijk snijwerk in Lodewijk XV-stijl. Karakteristiek is het luchthuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLuchthuizen

Al in de 17e en 18e eeuw kwamen in de Zaanstreek tuinhuizen voor. Zo is op een tekening van Cornelis Pronk uit 1728 een tuinhuis te zien nabij de Zaandijker kerk. Deze tuin-luchthuizen werden in hoofdzaak gebruikt voor ontspanning, al bevatten ze doorgaans ook ruimten die als schuur of berging werden benut. Er zijn verscheidene van zulke losstaande tuinhuizen bewaard gebleven, zoals bijvoorbeeld het nog aanwezige gebouwtje achter Zuiderhoofdstraat 65 in Krommenie. in de vorm van een koepelachtige uitbouw. Er tegenover ligt thans een Zaanse tuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse tuinen

De toenemende bebouwing, vooral langs de Zaan, maakte dat er in de 17e eeuw steeds minder ruimte voor tuinaanleg overbleef. De erven voor en achter de huizen waren over het algemeen niet groot. Onbebouwde kavels aan de paden werden gebruikt als weiland, bleekveldjes en boomgaarden. Bij de grotere en duurdere huizen werden echter, voor zover er ruimte was, vooral in de 18e en 19e eeuw fraaie tuinen aangelegd. Wanneer dit (bij inverdan staande huizen) een voortuin betrof, werd dez…, met naar oud gebruik patronen van geschoren haagjes, waarbinnen onder andere kralen- en marmerbedjes.
Op de plek van deze tuin stond eerder een pand, afkomstig van Lagedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLagedijk

Dijk langs de westelijke Zaanoever in Zaandijk en een gedeelte van Koog aan de Zaan. Oorspronkelijk werd de gehele dijk aan de westkant van de Zaan, dus van de Dam in Zaandam tot die bij de Tochtsloot (Knollendam) Zaandijk of Lagedijk genoemd. De lage dijk langs de oostoever werd van de Dam tot het einde van 20 in Koog aan de Zaan, waarin het interieur van tabakswinkel 'Het Oude Wapen van Londen' was ondergebracht (zie: Köhne), met een bijgebouw van een koopmanshuis (Dubbele Buurt 4, Koog). Beide panden werden in 1970 door brand verwoest. Het bijgebouw is herbouwd als koetshuis en van een achterhuis in kaatsvorm voorzien.

Een ander door 'De Bijenkorf' geschonken huis (Lagedijk Koog, bouwjaar 1822) ging tijdens de Tweede Wereldoorlog bij een bombardement met fosforbommen verloren. Ook dit huis, dat in gebruik was als restaurant, is herbouwd, waarbij onder meer de gevel van Zuiderhoofdstraat 123 werd benut. Helaas maakte de brand van 1970 opnieuw reconstructie van dit pand noodzakelijk. De Arnhemse 'Zaanse buurt' is daarna nog aangevuld met een combinatie van de panden Westzijde 37, Zaandam en de smederij van Klinkenberg (Zuideinde, hoek Breedweer, Koog aan de Zaan).

Hierin was tot in 1991 een souvenirwinkel van de 'Vereniging Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum' gevestigd.

Zie ook: Zaanse Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schans

Sinds de jaren vijftig van de 20e eeuw ontwikkeld buurtje met woningen en andere gebouwen, vrij toegankelijk en ontworpen om de ooit in de Zaanstreek ontstane bouwstijl en -trant voor de toekomst te behouden. De Zaanse Schans ontwikkelde zich aanvankelijk onbedoeld tot mondiaal bekende toeristische bestemming met jaarlijks bijna twee miljoen bezoekers in 2016. Het buurtje verrees in een hoek van de Kalverpolder, begrensd door Kalverringdijk en Leeghwaterweg. Het terrein heeft een … en Zuiderzeemuseumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderzeemuseum

Museum in Enkhuizen. Met de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 door de Afsluitdijk, veranderde er veel in het leven van de mensen die tot dan toe rond die zee gewoond hadden. Om iets van dat leven aan het nageslacht te kunnen tonen werd na moeizame voorbereidingen in Enkhuizen het Zuiderzeemuseum geopend..

Carla Rogge