Het Toonkunstorkest, orkest van de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst. Reeds in 1920 bestond de Zaanse Orkest vereniging onder leiding van G.A.W. Lindeman, in 1926 opgevolgd door Piet Swager. In 1930 werd Piet van Mever benoemd, die ook het Zaans Kamer Orkest (ZKO) dirigeerde. De Zaanse Orkestvereniging begeleidde onder andere de uitvoeringen van het Toonkunstkoor van Bachs Mattheus Passion. In 1937 scheidde een deel van de leden zich af en ging als Zaandams Symfonieorkest verder onder leiding van Johan van den Boogert.

Na de Tweede Wereldoorlog vonden beide verenigingen elkaar weer en gingen ze verder als orkestafdeling van de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst afdeling Zaandam en omstreken. De eerste dirigent van 1945 tot 1946 was Frits Sicking. De vereniging kwam tot bloei onder de dirigenten Roelof Krol (1947-1954) en Paul Geugjes (1955-1967). Het orkest werd daarna gedirigeerd door Hans Waanders. Het orkest droeg op dat moment de naam Toonkunstorkest.

Vanaf 1974 tot laatste concert op 27 maart 1992 is Rieuwert Blok de artistiek leider. Op dat moment waren er twee symfonieorkesten actief. In 1992 werd Rieuwert Blok opgevolgd door Chris Jobse. Op 4 oktober 1997 gaf Jobse zijn laatste concert. Harriet Wams nam de directie over tot 17 april 1999.

Vanaf 1999 tot 2003 werd het orkest gedirigeerd door Geerten Kooi. Na een kort intermezzo nam Coen van 't Hof in 2004 het dirigeerstokje over. Zijn eerste concert was 29 november 2004 en zijn laatste concert 12 april 2008. Guido Müller, de huidige dirigent, volgde hem op.

Het koor, waar ooit alles mee begon, werd in 1976 opgeheven door een gebrek aan mannenstemmen. De orkestafdeling is nog steeds springlevend onder de huidige naam. Het Zaans Symfonieorkest is aangesloten bij de Federatie voor Amateur Symfonie Orkesten (FASO). In 2010 bestond het Zaans Symfonie Orkest 90 jaar.