kunst

Dit is een oude revisie van het document!


Kunst is een nauwelijks te definiëren begrip. Toch kan worden vastgesteld dat elke kunstuiting gebaseerd is op steeds dezelfde elementen, die in hun samenhang een eenheid vormen. Het gaat hierbij om esthetische eigenschappen en technische kwaliteiten, maar ook om het vermogen tot persoonlijke expressie van de kunstenaar. Deze drie factoren vormen samen een oneindig aantal variatie-mogelijkheden waarin kunst zich openbaart.

Tot het einde van de 18e eeuw waren kunstwerken vrijwel uitsluitend het product van ambachtelijke bekwaamheid. Pas toen de schoonheid tot zelfstandige waarde was verheven, kwam een scheiding tot stand tussen aan de ene kant producten van louter praktisch nut en aan de andere kant voorwerpen met een toegevoegde kunstwaarde, die als een zekere luxe golden. Het is duidelijk dat door deze verzelfstandiging een veel grotere nadruk kwam te liggen op de sociologische samenhang van de kunstuitingen met de cultuurperiode waarin ze ontstonden, op de manier waarop de kunstenaars hun tijd beleefden.

Een uiterst complicerende factor is daarbij dat de westerse samenleving verre van statisch bleef, maar integendeel in een niet te stuiten stroomversnelling raakte. Voor de kunst betekende dit evenzeer een versnelling, namelijk in voortdurend wisselende opvattingen en stijlen. De meer moderne kunst werd hierdoor voor velen een doolhof waarin men het spoor bijster raakte, maar is op zichzelf niet meer of minder dan een weerspiegeling van de jachtige en gecompliceerde maatschappelijke ontwikkeling.

Indeling van de kunsten

In de professionele kunstbeschouwing zijn er allerlei theorieën gevormd over een indeling in bijvoorbeeld ruimtelijke en in de tijd verlopende kunsten, door 'rustkunsten' tegenover 'bewegingskunsten' te plaatsen. Of door vrije en toegepaste kunsten te scheiden.

Hieraan voorbijgaande beperkt de Zaanse encyclopedie zich tot de meer praktische vermelding van de trefwoorden (in alfabetische volgorde): Architectuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArchitectuur

Bouwstijl, bouwkunst, de kunst en de leer van het ontwerpen en uitvoeren van bouwwerken. Zie ook: Bouwen in de Zaanstreek.

Voor de 17e- en 18e-eeuwse houtbouw in de Zaanstreek geldt dat deze, ondanks allerlei verschillen, zoveel overeenkomsten vertoont dat van een Zaanse bouwstijl kan worden gesproken. Deze specifieke stijl wordt gezien als een belangrijk aspect van de eigen Zaanse cultuur in vroeger eeuwen.
, ballen, beeldende kunst, Beeldhouwkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldhouwkunst

Vorm van Beeldende kunst waarbij met hamer en beitel in hard materiaal, hout, kalk- of zandsteen, graniet, marmer, gewerkt wordt. Vooraf wordt een klein model in was of leem gemaakt en dit, meestal in gips gegoten, dient als voorbeeld om op grotere schaal te worden uitgevoerd. Een beeldhouwwerk heeft een driedimensionale verschijning en is daardoor naast zicht- ook tastbaar.
, Bouwen in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwen in de Zaanstreek

Het streekeigene van de Zaanstreek is in het bijzonder tot uiting gekomen bij het bouwen. Dit werd veroorzaakt doordat, in tegenstelling tot de rest van Nederland, in het gebied tussen Amsterdam en Alkmaar, waarbinnen de Zaanstreek is gelegen, de bodem een te geringe draagkracht had om zware stenen gebouwen te kunnen dragen. Vanaf het begin van de permanente bewoning van de Zaanstreek in de 11e eeuw tot aan het jaar 1901, toen het bouwen van hout in het gehele land werd …
in de Zaanstreek, Cabaretplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCabaret

Mensch durf te leven Podiumkunst. ontstaan in Frankrijk in de tweede helft van de 19e eeuw en gekenmerkt door de afwisseling van voordracht (of min of meer geïmproviseerde gesproken tekst) en gezongen liedjes. Het cabaret, oorspronkelijk een café-kunst, werd naar het voorbeeld van onder meer de Parijse kunstenaar Aristide Bruant door Eduard Jacobs in Nederland (Amsterdam` De Pijp) geintroduceerd, spoedig op meer eigen wijze nagevolgd door Koos Speenhoff en Jean Louis Pisuisse en vervolge…
, Filmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFilm

In de honderdjarige bestaansgeschiedenis van het medium film is er in de Zaanstreek nooit sprake van een echte filmcultuur geweest: niet in de passieve, noch in de actieve zin.

Dit heeft veel te maken met het feit dat Amsterdam, dat wel een dergelijke cultuur bezit, zo nabij ligt.
, Fotografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFotografie

(v. Gr. Phootos = licht, graphoo = schrijven). Het met behulp van licht en andere vormen van straling vervaardigen van afbeeldingen van voorwerpen en verschijnselen.

Het volgende overzicht betreft met name die fotografie, die de stedelijke en natuurlijke landschappen van de Zaanstreek als onderwerp heeft, daarna volgt een korte aanduiding van de fotografie als kunstvorm.
, Jazzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJazz

Muziekvorm, in het begin van de 20e eeuw in de Verenigde Staten ontstaan, oorspronkelijk geïnspireerd door en gebaseerd op de muziek van Noord-Amerikaanse negers. Door verschillende invloeden evolueerde de jazz tot in allerlei stijlen uitgevoerde eigentijdse muziek, meestal gekenmerkt door een sterke nadruk op het metrische element, benevens door zowel solistische als ensemble-improvisatie. De jazz wordt in deze veelvormigheid beoefend door een groot aantal, doorgaans kleine orkesten van v…
, Keramiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeramiek

Verzamelnaam voor keramische producten als aardewerk, porselein en plastiek, vervaardigd door zowel kunstenaars als gespecialiseerde bedrijven, de vroegere pottenbakkerskunst. In de Zaanstreek heeft zich na de Tweede Wereldoorlog een niet onbelangrijke ontwikkeling voorgedaan in de keramische kunst. Deze werd en wordt beoefend door kunstenaars zoals Pieter Groot,
, Literatuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiteratuur

Voortbrengselen van de letterkunde, de schone letteren, de geschreven of gedrukte uitingen van de menselijke geest, die de intentie hebben de lezer te raken, te boeien, ontroeren of schokken, met alle gevoelsreacties daartussen en die dat doel ook bereiken.
, Muziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziek

Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar.

Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daar, voornamelijk in de huizen van de gegoede burgerij, met meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mond…
, opera en operette (zie: Muziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziek

Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar.

Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daar, voornamelijk in de huizen van de gegoede burgerij, met meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mond…
4.1. en 4.2.), Popmuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPopmuziek

Populaire muziek; strikt genomen valt onder de noemer 'pop' alle muziek die in enige mate populair is of is geweest, maar meer in het algemeen wordt met popmuziek 'rock-'n-roll' aangeduid en elke muziekvorm die daar stilistisch op voortbouwt. Daarmee wordt een onderscheid geschapen tussen pop en
, Toegepaste kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToegepaste kunst

Kunsthandwerk, kunstnijverheid. Het begrip 'toegepaste kunst` is moeilijk te definiëren. Aan de vormgeving, het 'design' van zelfs eenvoudige voorwerpen wordt in onze tijd dikwijls afzonderlijk aandacht besteed door daartoe opgeleide specialisten. Er zijn perioden geweest met een zo'n sterk stijlbesef dat tussen de handwerker enerzijds en de kunstzinnige vormgever anderzijds geen scheidslijn kon worden getrokken; zij waren in één persoon verenigd. De hier volgende beschouwing …
kunst en Toneelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToneel

Door de eeuwen heen hebben beroepsgezelschappen in de Zaanstreek gespeeld. Niet alleen gaven zij voorstellingen op kermissen, met een eigen theater of tent, maar ook in zalen, zoals De Waakzaamheid in Koog en De Jonge Prins in Wormerveer. Met de komst van theater De Speeldoos te Zaandam ( 1970) is er in de Zaanstreek een regelmatig aanbod van kwalitatief goed beroepstoneel.
.

Kunst in de Zaanstreek

De uitspraak dat kunst in de Zaanstreek altijd een schrale voedingsbodem heeft gevonden, is in zijn algemeenheid juist. De vroege ontwikkeling van de streek tot industriegebied leidde niet tot een meer stedelijk karakter. maar er bleef zeer lang een verbrokkeld en dorps patroon. Daarin ontbraken voorzieningen zoals opleidingen of andere mogelijkheden tot ontplooiing. Van belang was vooral dat de samenleving niet het klimaat leverde waarin de kunst kon gedijen. Zo was er nauwelijks sprake van een particulier maecenaat: in zekere zin fungeerden de Verkadeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade

Ondernemersgeslacht in Zaandam in de 19e en 20e eeuw.

De stichter van het familiebedrijf van Koninklijke Verkade NV Ericus Gerhardus Verkade (1835-1907) werd in Vlaardingen geboren als jongste in een gezin met vier kinderen van de notaris Ericus Gerhardus Verkade (1801-1835) en de Zaanse Geertruida van Gelder (1799-1851). Een maand voor zijn geboorte was zijn vader overleden. Zijn moeder Geertruida verhuisde in 1812 naar haar geboortestreek, waar ze in 1845 hertrouwde met Jan Keg (1798…
-fabrieken in de eerste helft van de 20e eeuw als zodanig. doordat ze opdrachten verleenden voor duizenden albumplaatjes. Het is echter tekenend dat van de honderden kunstenaars die in het alfabetisch systeem van dit hoekwerk zijn opgesomd, verreweg de meesten zich elders vestigden. In deze situatie komt nu langzaam enige verbetering. Het bovenstaande moet meteen worden gerelativeerd. Er ligt zeker ook geen kwalitatief oordeel in besloten. Daarmee zou tekort worden gedaan aan de Zaanse kunstenaars die desondanks hier of elders hun roeping volgden en daarmee - de een meer dan de ander - bekendheid kregen. De professionele kunst was hier echter lange tijd minder in tel, want minder in de samenleving geïntegreerd dan in de grote steden. Kunst was weliswaar niet helemaal het stiefkind. maar veel aandacht werd er ook niet aan besteed. Pas aan het eind van de 19e eeuw kwam daarin enige verandering. Het is opmerkelijk en tegelijk illustratief voor de toenmalige samenleving dat de bewustwording van de arbeidersklasse een (eerst alleen amateuristische) kunstbeoefening op gang bracht. Met name in de muziek leidde deze er toe dat heel wat Zaanse amateur-musici zich bekwaamden tot gewaardeerde beroepskunstenaars. In zeker opzicht behoort tot de kunst in de Zaanstreek ook het werk dat door niet-Zaankanters bij bezoeken aan onze omgeving is gemaakt, al betreft dit geen grote aantallen. De meer dan 20 schilderijen die de Franse impressionist Claude Monet in Zaandam en omgeving maakte vormen hiervan een voorbeeld. Kunst en kunstbeleving zijn al geruime tijd afhankelijk van - of op z`n minst in verband te brengen met - het terzake gevoerde overheidsbeleid. Voorzover dat plaatselijk wordt bepaald heeft de Zaanstreek lang het nadeel van de bestuurlijke verbrokkeldheid ervaren. Kleine gemeenten komen in de praktijk aileen bij uitzondering tot de uitvoering van een stimulerend kunstbeleid. Nu Zaanstad sinds 1974 tot de grotere steden kan worden gerekend. mag worden verwacht dat zo`n beleid tot stand zal komen. Inmiddels zijn daartoe. zij het traag, wel enkele aanzetten gegeven. Er kwam een regionale schouwburgconcertzaal, een vestzaktheater en een door Zaanstad gesubsidieerde mogelijkheid tot het geven van concerten in de Bullekerk. Plannen tot de vestiging van een beter geoutilleerde schouwburg in het centrum van Zaandam en een klein theater annex expositieruimte in het voormalige stadhuis zijn voorbereid. Er ontstond een goed georganiseerd instituut voor kunstuitleen en - al ontbreekt dan een museum voor beeldende kunst - mede door particulier initiatief namen de tentoonstellingsmogelijkheden toe. Er is gemeentelijke zorg voor de Muziekschool en het centrum voor kunstzinnige vorming Komma, die beide de amateuristische kunstbeoefening stimuleren, maar daarnaast toch ook een bescheiden “kweekvijver” voor meer professionele kunst vormen. Bij de opgesomde trefwoorden (zie hiervoor, onder “Indeling van de kunsten`) is uitgebreider en meer gericht ingegaan op de ontwikkeling van de kunst in de Zaanstreek. K. Woud!

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/kunst.1472411740.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 18:08
  • (Externe bewerking)