Prijzen, in 1979 door de gemeente Zaanstad ingesteld, ter beloning van verdiensten voor de Zaanse streekcultuur.

De Culturele prijzen, door Zaanstad overigens Kulturele prijzen genoemd, een Cultuurprijs van f 3000 en een Prijs van bijzondere waardering van f 1000, worden jaarlijks toegekend aan personen of rechtspersonen die bijzonder sterk met de gemeente Zaanstad verbonden zijn, danwel in hun werk door de Zaanstreek zijn geïnspireerd, danwel met hun werk de Zaanse cultuur hebben verrijkt.

Om tot een evenwichtige toekenning te komen zijn vijf cultuurvelden onderscheiden:

• a. literatuur: proza, poëzie, essay, biografie en journalistiek.
• b. beeldende kunst: schilderkunst, grafische kunst, beeldhouwkunst, architectuur, tuinen, literatuur, keramische kunst, edelsmeedkunst, fotografie, filmkunst, fotografie en toegepaste kunst.
• c. toneel, opera, operette, musical, show, declamatie en dans.
• d. muziek- en zangkunst.
• e. heemkunde, cultuurconservering, geschiedschrijving, archeologie, natuurbehoud en natuurbescherming.

De Cultuurprijs werd sinds de instelling toegekend aan de volgende (rechts-)personen:

• 1979 - Beeldende kunstenaars Theo van den Akker, Wim Koster, Leo Poelmeijer en Selma Timmerman, voor een grafisch kunstwerk, gemaakt voor het wijkcentrum De Poelenburcht te Zaandam, waarin vier grafische technieken in één paneel werden gebracht. Eenmalig werd het bedrag van de Cultuurprijs verhoogd tot f 4000,
• 1980 - Componist Cor Kee. vanwege zijn grote kwaliteiten op het gebied van de muziek en wel in het bijzonder de kerkorgelmuziek,
• 1981/1982 - Toneelvereniging Zaandamse Verenigde Tonelisten (ZVT), voor de voorstelling 'Wie is er bang voor Virginia Woolf' van Edward Albee, onder regie van Gelijn Molier,
• 1983/1984 - Historica Dr. Margaretha A. Verkade, wegens haar laatste, zeer doorwrochte en landelijk aandacht getrokken hebbende publicatie 'Den derden Dach',
• 1983/ 1984 - Klaas Woudt, voor zijn vele publicaties en activiteiten op het gebied van taal en dialect,
• 1985 - Vereniging De Zaansche Molen, wegens haar actieve aandeel in het behoud van een uiterst belangrijk cultuurhistorisch aspect van met name de Zaanstreek,
• 1986/1987 - Architect Jacob Schipper, wegens zijn werk, wat mede zou leiden tot de Zaanse Schans, zijn architectonisch werk, zijn activiteiten ten behoeve van het behoud van monumenten en wegens het uitdragen van zijn kennis over de houtbouw,
• 1986/1987 - Architect Willem Kruiswijk, een bijzonder deskundig, eigenzinnig en onnavolgbaar vernieuwer en eigentijds toepasser van houtbouw.
• 1988 - Het Zaans Cantatekoor, (zie: Muziek) onder leiding van Jan Pasveer, wegens een groot aantal hoogtepunten, zowel binnen als buiten de Zaanstreek.
• 1989 - De Nol Sicking Band.
• 1990 - Auteur Jacob Willem van Sante, van het boek 'Het dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775', (Wormerveer 1986), samensteller van de registers van een tiental na-oorlogse boeken over de Zaanstreek.
• 1991 -
• 1992 -
• 1994 -
• 2006 - Erik van Deuren, studeerde aan het Sweelinck Conservatorium Amsterdam klarinet en basklarinet. Hij behaalde als 1e ter wereld het diploma uitvoerend musicus basklarinet cum laude).
• 2008 - Joanne Zegers en Marcel Fraij wegens een expositie in Het Weefhuis.

De Prijs van Bijzondere Waardering, die aanvankelijk was ingesteld als Aanmoedigingsprijs, werd minder vaak uitgereikt. De prijs werd sinds de instelling uitgereikt aan de volgende (rechts)personen:

• 1981/ 1982 - Operettevereniging Czaar Peter (zie: Muziek 4.1. en 4.2.), voor het met name in de Zaanstreek 25 jaar actief zijn en in het bijzonder voor de uitvoering van de musical-operette Maske in Blau,
• 1983/ 1984 - Vereniging tot Behoud van Monumenten van Bedrijf en Techniek, afdeling Zaanstreek, wegens het aandacht vestigen op een uiterst belangrijk, hoewel door velen onderkend, cultuurhistorisch aspect van de Zaanstreek, namelijk de industriële archeologie.
• 1985 - Archeologische Werkgemeenschap Nederland, afdeling Zaanstreek en omstreken, wegens de verdiensten van deze afdeling in het algemeen en voor de Zaanse archeologie in het bijzonder en de voorbeeldfunctie die van deze afdeling uitstraalt naar andere amateur-archeologen.
• 1988 - Nol Sicking, als stimulator van de Popmuziek en Jazz
• 1990 - Dick Kerssens, Wormerveer 1937, archiefambtenaar, geschiedschrijver, genealoog, auteur van jongensboeken wegens zijn gehele oeuvre.
• 1991 - Encyclopedie van de Zaanstreek