1.3.1. Situatie omstreeks 1900
Omstreeks 1900 had Zaandam:
- 8 openbare lagere scholen met iets meer dan 1700 leerlingen.
- 3 gesubsidieerde scholen, de Winter- avond- en Herhalingsschool, de Volkszangschool en een cursus Engelse taal, met totaal ongeveer 260 leerlingen,
- 5 niet-gesubsidieerde, bijzondere scholen:
- 2 katholieke scholen, respectievelijk voor jongens en meisjes met ongeveer 280 leerlingen,
- 2 christelijke scholen met ongeveer 430 leerlingen en
- 1 neutraal-bijzondere school met 67 leerlingen.
Wormerveer telde:
- 4 openbare lagere scholen met totaal 674 leerlingen.
- Eén van deze scholen had een uitgebreid Mulo-leerprogramma,
- 1 katholieke lagere school met 104 en
- 1 christelijk nationale school met 80 leerlingen.
- 1 Herhalingsschool met 26 leerlingen.
- Gymnastiekonderwijs werd in de avonduren gegeven aan 18 leerlingen.
- Hetzelfde gebeurde met het Tekenonderwijs aan 31 leerlingen.
- West-Knollendam had één openbare lagere school met 43 leerlingen.
- Koog aan de Zaan had 2 openbare lagere scholen met 731 leerlingen.
- Zaandijk had eveneens 2 openbare lagere scholen met 493 en een bijzondere school met 75 leerlingen.
- In Assendelft waren in 1897 een openbare lagere school en een bijzondere Rooms Katholieke meisjesschool. Beide scholen hadden tezamen 351 leerlingen.