Ereburgers

Erepenning van de gemeente Zaanstad

Personen die op grond van bijzondere verdiensten door de verschillende Zaangemeenten werden onderscheiden met een erepenning en dientengevolge in het spraakgebruik 'ereburger' werden genoemd.

De in 1974 gevormde gemeente Zaanstad wijkt wat dit betreft af; deze gemeente maakt een duidelijk onderscheid tussen het toekennen van de erepenning en het ereburgerschap. Slechts vier personen Theun van Dam, Reint Laan jr, Albert Heijn en Gerrit Schoen mogen zich met recht ereburger van Zaanstad noemen.

Niet alle gemeenten maakten gebruik van de mogelijkheid tot het verlenen van een plaatselijke onderscheiding: in Jisp, noch in de eerdere gemeenten Westzaan en Zaandijk zijn erepenningen uitgereikt. Oostzaan heeft een aantal malen de 'Gouden Greep' toegekend, die naar ontvangen mededeling gelijkgesteld mag worden met de erepenning.

Van Zaanstad zijn de criteria voor het toekennen van de erepenning of het ereburgerschap duidelijk omschreven in 1976, herzien medio 1989. De erepenning kan worden toegekend aan een persoon of instelling die zich jegens de gemeente of haar ingezetenen gedurende lange tijd of naar aanleiding van een bijzondere gebeurtenis meer dan gewoon verdienstelijk heeft gedragen. Het ereburgerschap wordt toegekend aan: gemeentebestuurders die door lange staat van dienst of anderszins belangwekkend hebben bijgedragen aan het beleid en van wie de bijdragen door persoonlijke inzet publieke erkenning of herkenning hebben gekregen; ingezetenen die lange tijd hebben bijgedragen aan de beeldvorming van de gemeente in nationaal en/of internationaal verband door activiteiten op meerdere uiteenlopende maatschappelijke terreinen; personen wier maatschappelijke activiteiten een duidelijke bijdrage hebben geleverd aan het aanzien of de naamsbekendheid van Zaanstad in nationaal en/of internationaal verband.

Van de overige Zaangemeenten die tot instelling van een erepenning zijn overgegaan, zijn de criteria die bij de toekenning hebben gegolden, niet duidelijk. Voor zover kon worden nagegaan ontbreken geschreven reglementen; de indruk bestaat dat min of meer toevallige omstandigheden en overwegend bestuurlijke, wellicht af en toe ook politieke, voorkeuren tot benoeming leidden. Het heeft voorts de schijn dat enkele plaatselijke overheden betrekkelijk gulhartig tot toekenning overgingen, terwijl andere selectiever te werk zijn gegaan.

Hoewel de benoemden zonder uitzondering ongetwijfeld grote verdiensten voor de plaatselijke gemeenschap zullen hebben gehad, dient de hierna opgenomen lijst van ereburgers te worden beschouwd met inachtneming van genoemde nuances en restricties.

De vermelding geschiedt alfabetisch, zo mogelijk onder toevoeging van de aanleiding en het jaar van verlening. Aangezien te vaak andere bijzonderheden, zoals geboortejaar ontbraken, zijn deze gegevens niet opgenomen.

Alfabetische lijst van ereburgers/penningen